Hoe de dwergmuis hulp kreeg van snuffelhonden en tennisballen

De dwergmuis – het kleinste knaagdiertje van Europa – komt ook in Nederland overal voor. Lang ging het echter niet zo goed met dit kleine muisje; zijn aantal nam sterk af. Gelukkig kreeg hij hulp in de vorm van snuffelhonden en tennisballen. 

Zware tijden voor de dwergmuis

Je vindt dit kleinduimpje onder de zoog­ dieren bijna overal, van Engeland en Zuid­ Finland tot in de Kaukasus. In Nederland komt hij door het hele land verspreid voor, tot zelfs op de Waddeneilanden. Maar op verschillende plekken in Europa neemt zijn aantal sterk af. Oorzaken, o.a.:

• vernietiging van zijn leefgebied
• moderne landbouw­methoden
• het gebruik van pesticiden

Ook in de oogsttijd, als de jongen nog in hun nesten zitten, worden veel van hen het slachtoffer van de grootschalige machinale oogst.

Foto Edwin Giesbers

Onderzoek met snuffelhonden

Om de teruglopende populatie dwergmuizen te helpen, werden eerder in Engeland al diverse succesvolle herintroductieprojecten opgezet. Om de muizen goed te beschermen, was kennis nodig. Over de verborgen levenswijze van de kleine klauteraars was tot dan toe nog bijzonder weinig bekend. Mede omdat de traditio­nele onderzoeksmethoden nog te weinig hadden opgeleverd. Een bijzondere oplossing werd bedacht door onderzoek­ster Emily Howard­ Williams: de inzet van haar hond Tui.

Snuffelhonden worden al langer ingezet om bijvoorbeeld verstopte drugs of explosieven in reisbagage op te sporen, maar bij dierenonderzoek was het gebruik van honden nog behoorlijk uniek. De bemoedigende resultaten van onder­zoek naar de kiwi in Nieuw­Zeeland – waar twee Engelse setters in slechts vier dagen maar liefst dertig van deze bijzondere en schuwe loopvogels wisten te vinden – deed Howard­Williams besluiten om haar eigen retriever in te zetten.

Na een uitgebreide training kon Tui de dwergmuizenkeutels van die van spitsmuizen onderscheiden en zo kon worden uitgevonden of en hoeveel dwergmuizen er in de onderzoeks­gebieden leefden. Gelukkig zijn dwergmuizen in gevangenschap prima te kweken en inmiddels leven er dankzij het onderzoek in verschillende Engelse gebieden weer levensvatbare populaties.

Foto Edwin Giesbers

Tennisbal als luxe woning

Ook op het gebied van huisvesting kregen Britse dwergmuizen hulp uit onverwachte hoek. Tijdens het jaarlijkse tennistoernooi op Wimbledon worden grote aantallen tennisballen gebruikt – wel enkele tien­duizenden. Sinds 2001 worden die afgedankte tennisballen geschonken aan verschillende natuurorganisaties. Het zijn namelijk uitstekende waterdichte huisjes voor dwergmuizen zodra je er een klein gat in knipt. Bevestigd op een paal kunnen de dieren hier – veilig beschermd tegen marters – in nestelen.

En onderzoekers krijgen zo bovendien betere mogelijk­ heden voor onderzoek, omdat de tennis­ballen veel beter zijn terug te vinden in het struikgewas dan de verborgen nestjes van gras. En het bleek in het veld prima te werken, want de muizen maakten massaal gebruik van deze nieuwe en luxe woningen. Inmiddels heeft het idee navolging gekregen en elk jaar schenken steeds meer Engelse tennisclubs hun afgedankte tennisballen aan natuurbeschermingsorganisaties.

CREDITS: TEKST EN FOTO’S EDWIN GIESBERS 

Meer lezen

• Wat er op het menu staat van de dwergmuis, en hoe hij nestelt als hij géén tennisbal tot zijn beschikking heeft, lees je hier.
• De foto’s van de dwergmuizen zijn gemaakt door de (internationaal bekende) natuurfotograaf Edwin Giesbers. Hij schreef ook het boek Macrofotografie – de kunst van close-ups.
• Ook de lynx had het – door de mens – moeilijk in zijn leefgebieden in westelijk Europa. Die tijd is gelukkig voorbij: allerlei natuur­ organisaties helpen de prachtige katachtige aan een comeback. Natuurfotograaf Edwin Giesbers volgde de herhuisvesting van een lynxendrieling. Je leest het hier in ‘Kat met karakter: de lynx keert terug naar de Lage Landen’.

Lekker lezen deze zomer

In het extra dikke zomernummer van Roots onder meer deze onderwerpen:

• Minispecial: ode aan de zon!
• Zomerwandeling door historisch polderlandschap bij Haastrecht
• In de ban van meeuwen
• Hoe berkenwantsen zorgen voor hun kroost
• Waterbloemen: 5 soortenrijke hotspots
• Erik van Ommen over vliegvlugge koolmezen
• Het Root-bos als klaslokaal
• Ode aan de wilg: oerboom van de Lage Landen
• Natuurommetje op de Groote Heide
• Comedy wildlife: een selectie van de grappigste natuurfoto’s
• De wondere wereld van zweefvliegen
• Knobbelzwanen: groots & gracieus

Pak deze dikke Roots mee uit de winkel of bestel ‘m hier eenvoudig online; tot en met 17 augustus betaal je geen verzendkosten.