Je loopt er misschien soms zomaar overheen: de holletjes van de hardwerkende zandbijen. Ze komen namelijk in bijna elke tuin of poort wel voor. In West- en Midden-Europa zo’n 150 soorten. En daar zitten juweeltjes tussen, zoals de pluimvoetbij. Het vrouwtje is vaak mooier dan het mannetje.
De meeste soorten zandbijen vliegen vroeg in het voorjaar, maar sommige soorten komen pas te voorschijn in de zomer, zoals de pluimvoetbij. Qua grootte zijn de zandbijen variabel: veel kleine soorten zijn maar 4 mm, terwijl de grootste zo’n 16 mm lang kan zijn. Ze zijn vaak moeilijk uit elkaar te houden. Vooral de zeer kleine, zwarte bijtjes lijken op elkaar. Maar ook bij de grotere soorten valt het niet mee ze te onderscheiden. Zo zijn mannetjes vaak anders (en vaak ook veel kleiner) dan de vrouwtjes. Ook zijn sommige soorten variabel van kleur en kunnen oudere exemplaren zo afgevlogen zijn dat ze nog nauwelijks behaard zijn en dan veel lijken op bijen uit andere groepen.
Nest in de grond
Deze wilde bijen hebben geen of een hele kleine angel en steken zo goed als nooit. Hun angel is bovendien te zwak om door de huid te dringen. Zandbijen vormen geen gezamenlijk nest, maar meerdere vrouwtjes nestelen vaak wel graag bij elkaar in de buurt en soms wordt hetzelfde nestingangetje door meerdere vrouwtjes gedeeld. Zoals de naam al doet vermoeden worden er nestgangen in de grond gegraven. Enkele maken nesten verticaal in de grond, anderen hebben een zand- of leemwal nodig om een nest horizontaal te maken. De vrouwtjes graven met hun sterke en behaarde achterpoten een nestgang in de grond. Daarin maken ze verschillende nestkamertjes die ze vullen met stuifmeel dat als voedsel dient voor de larven.
Hard werkende zandbijen
Zandbijen zijn harde werkers. Elk vrouwtje graaft minstens één holletje uit waar ze steeds naar terugkeert met het zorgvuldig verzamelde pollen. Het stuifmeel wordt doorgaans verzameld aan de langbehaarde achterpoten, maar sommige soorten gaan verder en hebben ook lange verzamelharen in de okselholtes onder de vleugels (bijvoorbeeld het roodbuikje). Het stuifmeel wordt als klompje afgezet in een ei celletje. Wanneer er afdoende voedsel is, wordt de cel afgesloten en start het diertje aan de volgende cel.
Tien nakomelingen
Een studie op een aantal zandbijen heeft aangetoond dat een stuifmeel verzamelbeurt gemiddeld 46 minuten duurt. Soms moet het vrouwtje 4 tot 6 keer op pad om genoeg voedsel voor een eitje bij elkaar te zamelen. Er wordt dan ook gemiddeld maar voor 0,9 nakomelingen gezorgd per dag! Gezien de korte levensduur van het beestje (enkele weken) en de tijd die gespendeerd wordt aan het graven van een nest (een paar dagen) brengt een vrouwtje gemiddeld slechts tien mogelijke nakomelingen voort.
Bron: Nature Today
- Meer informatie over wilde bijen.
- En specifiek de interessante pluimvoetbij.
- Er staan helaas veel soorten bijen op de rode lijst.
- In en rond je tuin leven veel meer bijzondere insecten en spinnen!
