In het Brabantse Grenspark De Zoom-Kalmthoutse Heide, waar Roots een zomerse wandelroute heeft uitgestippeld, zorgen kwakende kikkers, blatende schapen en gonzende bijen voor stilte. Wie heel goed luistert, hoort zelfs de activiteit in een mierenhoop…
Kan geluid ervoor zorgen dat een plek nóg stiller wordt? Net zoals stilte ‘oorverdovend’ kan zijn, maar dan omgekeerd? Hier in het Grenspark De Zoom-Kalmthoutse Heide (het ligt ten oosten van Woensdrecht en is opgericht in 2001) ligt het antwoord. Sinds 2016 is dit een grensoverschrijdend stiltegebied; het Nederlandse deel van de heide had dat keurmerk al langer, de Vlaamse zijde kreeg het drie jaar geleden. Maar stil in de betekenis van: geen enkel geluid? Dat is het er niet.
Wat is een stiltegebied?
Stiltegebieden zijn volgens de definitie van de Randstedelijke Rekenkamer ‘beschermde gebieden waarin natuurlijke geluiden overheersen’. Dit betekent dat storende, voor de omgeving vreemde geluiden afwezig zijn. Sinds de eerste stiltegebieden halverwege de jaren 80 werden aangewezen, lijken ze langzaamaan weer te verdwijnen: in 2006 waarschuwde de Gezondheidsraad dat zonder ingrijpen in 2030 30 procent van het Nederlandse stiltegebied niet stil meer zal zijn. En dat is zorgelijk: stiltegebieden zijn belangrijk voor de dieren die er wonen, omdat ze minder omgevingsstress ervaren. Stress kost de dieren energie en gaat vaak ten koste van de voortplanting en van de eigen overleving.
Gegons uit struikheide
De route gaat afwisselend door bosgebied en over open veld, op de grens tussen België en Nederland. Aan deze landsgrens (die officieel werd getrokken in 1843) dankt het grenspark zijn naam. Landschappelijk gezien is het eveneens een grens: hier loopt de zuidkant van de Brabantse Wal (oftewel ‘de Zoom’), een opvallende verhoging in het landschap tot wel 20 meter boven NAP, ontstaan door erosie door de Schelde en de zee.
Uit de struikheide langs het wandelpad klinkt het gegons van wilde bijen, bijgestaan door tjirpende krekels. Even verderop, in de bosrand, tussen de rododendronstruiken, zoemen de muggen hoog en ijl de tweede stem. Dit is natuurlijke stilte. Sterker nog: zouden deze achtergrondgeluiden nu subiet ophouden, zouden we alle insecten het zwijgen opleggen, dan zou de heide plotseling kaal en doods klinken. Unheimisch. Juist de soorten die de stilte doorbreken, laten ons ervaren hoe stil het hier is. Waar we in de stad de dieren niet of nauwelijks horen door ons eigen geraas, zijn ze hier luidruchtig aanwezig. Wie heel goed luistert, hoort zelfs de activiteit in een mierenhoop: ritselende dennennaalden.
Heb je zin om deze route wandelen? Je vindt de routekaart en de gps-track hier.
Nog meer wandelinspiratie
Roots heeft een serie succesvolle natuurwandelgidsen. De nieuwste gids verscheen dit voorjaar: De mooiste landgoedwandelingen van Nederland. Je bestelt de gids met 16 wandelroutes en 4 ommetjes eenvoudig online. Kijk hier voor meer informatie.
Foto’s: Theo Bosboom
