Natuurfotografie in zwartwit. In deze aflevering van de serie “Uitgelicht” legt Roots fotoblogger Bert Kok uit waarom zwartwit in de natuur soms een goed idee is.
“Ik heb het even opgezocht. In alle stukjes van de Roots serie ‘Uitgelicht’ is tot nu toe maar één zwartwit beeld voorbij gekomen, een prachtige vorst- en mistfoto van Johan Tollet. Waarom is natuurfotografie in zwartwit eigenlijk minder populair? Vinden wij de natuur het mooist als er kleur in voor komt, houden we daarom zo van de herfstperiode? Kleur kan zorgen voor harmonie, maar soms ook voor chaos. Juist door het gebruik van kleuren achterwege te laten kun je bij bepaalde foto’s de pracht van de natuur nóg beter tot zijn recht laten komen.
Bokeh
Vroeg in de morgen, nog voor het ontbijt en de koffie sta ik in het veld tussen de heidelibellen. Het is nog donker, met een bijna volle maan die het landschap een prachtige gloed geeft. Het voordeel van dit vroege tijdstip is dat de libellen nog rustig in het riet zitten in plaats van druk rond te vliegen. Door de kou hebben de libellen een mooi dauw dekentje gekregen, dit zijn de momenten waar ik blij van word. Als hier niet wat moois van te maken is! De hele ochtend zoek ik de mooiste composities, probeer ik het juiste licht te vangen en dit alles terwijl de zon steeds verder boven de horizon uitkomt. Tot het moment dat de eerste zonnestralen ook echt de libellen bereiken: een prachtig tegenlicht zorgt er voor dat de dauw op de vleugels oplicht. Als een soort bokeh-kristallen, wauw! (lees hier meer over Bokeh) Ik zet mijn spullen klaar om een macrofoto te maken waarbij slechts een klein deel van de vleugels scherp is. Meteen zie ik ook het nadeel, zoveel verschillende kleurtjes en schitteringen leiden af van mijn beoogd onderwerp in de foto. Het is voor mij meteen duidelijk: dit wordt een zwartwit foto!
Techniek
Bij deze specifieke situatie wil ik de nadruk op de strook dauwdruppels van de achterste vleugels leggen. De vleugels werden door de zon mooi opgelicht, wat er tevens voor zorgde dat ik de foto 2/3 stop moest onderbelichten om de uitgebeten witte vlakken tot een minimum te beperken. De achtergrond werd daardoor vanzelfsprekend nog donkerder, ideaal! Zo springt de libel er echt uit! De scherptediepte wil ik zo klein mogelijk houden, dus fotografeer ik met een diafragma van f/2.8. Mijn camera berekent de sluitertijd: 1/1000 seconde bij ISO200. Doordat er een flauw briesje stond, moest de sluitertijd ook wel kort zijn om bewegingsonscherpte te voorkomen. Door tijdens dit briesje een serie foto’s snel achter elkaar te maken was ik er van verzekerd dat er een foto bijzat waar het juiste deel van de vleugels scherp was. Bij deze foto, met deze sluitertijd, heb ik geen gebruik gemaakt van mijn statief om zo wat makkelijker laag bij de grond te kunnen manoeuvreren.
Naar natuurfotografie in zwartwit
Eenmaal thuis heb ik de foto in Lightroom omgezet naar zwartwit. Doe dit niet door klakkeloos de verzadiging naar 0 te verschuiven. Rechtsboven in de module ‘Ontwikkelen’ kun je de foto omzetten naar zwart wit, daarna kun je in het tabblad HSL/Kleur spelen met de verschillende tinten. Zo heb je meer controle over het eindresultaat dan simpelweg alleen het verzadigingschuifje te gebruiken.
Tips
• De zwartwit omzetting van mijn foto’s doe ik altijd achteraf in Lightroom of Photoshop, maar ik visualiseer (in mijn hoofd) wel al hoe mijn beeld zou moeten worden. Niet elke foto is geschikt voor een zwartwit omzetting.
• Je kunt vaak ook de camera zo instellen dat je meteen een zwartwit foto maakt. Kijk bij je eigen camera of die optie er is. Probeer het eens uit, waarschijnlijk zul je inzien dat een bewerking in Lightroom / Photoshop toch te prefereren is.
• Sommige omstandigheden zijn meer geschikt voor een zwartwit beeld dan anderen. Vaak worden sneeuw landschappen in zwartwit bewerkt om nog meer nadruk te leggen op structuren en contrasten.
• Lightroom is heel handig om flink mee te experimenteren, je kunt bewerkingen altijd weer ongedaan maken. Dus vooral veel uitproberen!
Kijk hier voor nog meer Uitgelichte foto’s
