Hij staat ook wel bekend als ‘zeepapegaai’ en ‘clown van de zee’. En zelfs als ‘vliegende aardappel’. Wij vinden de papegaaiduiker (de Fratercula) gewoon wonderschoon. Van buiten en van binnen – lees maar waarom.
7x verrassende weetjes over de papegaaiduiker
1. Geëmancipeerd én romantisch
Papegaaiduikers zijn trouwe dieren. Na elke winter zoeken ze hun partner van het jaar ervoor op en doen dan hun kenmerkende liefdesdansje. Daarna bouwen ze een nest – of restaureren ze het oude nest. Het bouwen of opknappen doen ze samen, al doet het mannetje het zwaardere (graaf)werk. Ook het voeden van hun jong doen ze gezamenlijk. Wel zo fijn, gezien diens onstilbare trek in visjes.
Foto: Edwin Rem
2. Te land, te zee, in de lucht en …. ondergronds
Papegaaiduikers bouwen hun nesten veelal op kliffen, waar ze holen graven. Dat doen ze met hun snavel en hun poten. Aan die grote oranje flappers zitten behoorlijk scherpe nagels. Op deze video van BBC Earth zie je hoe een bioloog op de Farne-eilanden een greep doet in een hol en pa of ma papegaaiduiker eruit vist – gevolgd door het enorm ‘fluffy’ jong.
3. Niet zomaar een snavel
De snavel van de papegaaiduiker is prachtig dieporanje, met blauwe en gele accenten. In de winter vervagen die kleuren en wordt de snavel grijsachtig, om in de lente weer knaloranje te schitteren. Vermoedelijk om zo meer indruk te maken op de partner.
De grootte van de snavel is handig qua visvangst (tientallen visjes passen erin) maar dient óók een ander doel. Ze reguleren er hun lichaamstemperatuur mee, zo ontdekten Amerikaanse biologen eind 2019. Tijdens lange voedselvluchten loopt die temperatuur behoorlijk op: een papegaaiduiker produceert ongeveer evenveel hitte als een gloeilamp. Zweten kan hij niet, dus hij moet het op een andere manier kwijt. Zijn snavel is dus eigenlijk zijn persoonlijke koelsysteem. Het volledige wetenschappelijke artikel lees je hier.
4. Behoorlijk gewiekst
Dat olifanten en primaten zich krabben met een stok was al bekend. Papegaaiduikers zijn de enige zeevogels die ook op die manier gereedschap gebruiken, schrijven wetenschappers van de Universiteit van Oxford eind 2019 in het gerenommeerde tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences. Het bewijs zie je op de video hieronder.
5. Echte zeebenen
Nadat een kleine papegaaiduiker uit zijn hol is gekropen – vanwege de honger – loopt hij naar de zee. Om pas drie jaar later weer aan land terug te keren. Die jaren op zee brengt hij merendeels op de golven door. Met zijn lijf kan hij nou eenmaal beter uit de voeten op en onder water dan in de lucht, waar hij, toegegeven, niet het meest gracieus oogt. Kan hem het wat schelen, onder water gaat hij als een raketje – tot wel 60 meter diep.
6. Haring graag
Zo’n 2500 visjes moeten pa en ma papegaaiduiker hun kleine duiker voeren tot hij op eigen poten staat. Het liefst eet hij kleine visjes zoals sprot, zandspiering en haring. Dat maakt hem helaas kwetsbaar voor (de gevolgen van) overbevissing en klimaatveranderingen. Wetenschappers ontdekten enkele jaren geleden massale sterfte onder jonge duikers. Oorzaak: het zeewater was dat jaar warmer. Papegaaiduikers voerden hun kroost vaker andere vissen, zoals botervissen. Alleen pasten die brede vissen niet in de smalle snaveltjes van de kleine duikers…
Foto: Andre Kolthek
7. 1-kind-gezin
Eén ei legt het vrouwtje per broedseizoen. Op zich niet verwonderlijk, als je bedenkt hoeveel visjes dat gevoerd moet worden. Daar komt bij: een papegaaiduikers jong is de kleinste niet om op te zitten. Dat is hij al niet als hij in het ei zit. Uit dat ei kruipen is dan ook géén eenvoudige klus…
Meer over de papegaaiduiker
- In februari 2020 waren er zo’n duizend exemplaren in de Nederlandse Noordzee, zo volgde uit een luchttelling.
- Meer over de verschillende subsoorten, het leefgebied en de natuurlijke vijanden (waaronder ratten!) lees je op marinebio.org.
- Britse biologen luidden eind 2019 de noodklok over de populatie papegaaiduikers op het eiland May, bij Schotland. In tegenstelling tot alken zochten de papegaaiduikers hun voedsel níet verderop. Ze gingen over op minder voedzame kost: wormen, kreeftachtigen en zeenaalden. Het gevolg: veel papegaaiduikers gingen dood. Ook op de Beringzee was al een massale sterfte onder papegaaiduikers, waarschijnlijk door klimaatveranderingen.
- Wetenschappers van het New Yorkse Cornell lab of Ornitihology slaagden erin een populatie papegaaiduikers aan te trekken – op deze video hoor je hun succesverhaal.
- Op IJsland woedt er een heuse strijd tussen papegaaiduikers en (tamme, losgelaten) konijnen – beiden willen de holen bewonen… De konijnen jaarrond, de papegaaiduikers alleen om in te broeden. Maar ja, zie die konijnen er maar eens uit te krijgen.
- Kan je niet wachten om ze zelf te zien? Dat kon dus zelfs in Nederland. Maar ook op deze plekken relatief dichtbij kun je ze zelf spotten.
Foto bovenaan: Frederique de Bruijn
