De tapuit worstelt al jaren. Het aantal broedparen liep in enkele decennia terug van ruim 2000 naar slechts zo’n 300. De prachtige zangvogel leeft in duinen, open grasland, heide en stuifzand. Hij broedt onder de grond. Daarbij schieten ze hem in Gelderland nu te hulp, door nestkasten in te graven.
(Bijna) 30 x veilig broeden
Dit voorjaar plaatste Oenanthe Ecologie samen met Nationaal Park De Hoge Veluwe vijftien nestkasten op De Hoge Veluwe. Een kwestie van graafwerk: de tapuit is een grondbroeder. Gekozen werd voor plekken waar niet lang geleden nog wel uitvliegende jongen waren gezien. Ook werden in samenwerking met Natuurmonumenten vijf kasten ingegraven op Planken Wambuis. Lekker rustig – daar komt sowieso geen (mensen)publiek. Tenslotte droeg Staatsbosbeheer een steentje bij, met acht nestkasten rond Hoog Buurlo en Radio Kootwijk. In totaal 28 nestkasten dus. Dat mag ook wel. Het uiteindelijke doel van de provincie Gelderland is zo’n honderd broedparen terugbrengen. En natuurlijk heel veel kleine tapuitjes.
Een klein tapuitje met een bij. Foto: Vera van der Waal
De tapuit heeft het zwaar en wel hierom
Dat de tapuit niet happy is, is niet zo gek als je je even in hem verplaatst. Door verzuring en vermesting is er op steeds meer plekken vergrassing. Daardoor kan hij minder goed insecten vinden. Hij houdt bovendien van rust, en heeft het dus niet zo op recreatieve wandelaars in zijn nabije buurt. Je voelt je natuurlijk best kwetsbaar, als vogeltje zo vlak onder de grond. Last but not least: ook de konijnen beleven zware tijden en dus zijn er minder konijnenholen.
Al in 2018 deed Oenanthe Ecologie onderzoek in zes heidestuifzandterreinen in Gelderland. De tapuit broedde daar eerst immers wel. Het leverde geen duidelijke uitkomst op. De vegetatie op de Veluwe lijkt behoorlijk in zijn straatje te zijn, en nestgelegenheid is er ook volop. Meest waarschijnlijke oorzaak: een enorme achteruitgang in de aantallen insecten.
De komende twee jaar: insecten- en nestkastmonitoring
Samen met vrijwilligers monitort onderzoeker Herman van Oosten de komende tijd de nestkasten – ook Staatsbosbeheer kijkt mee. Ook wordt onderzocht of er structureel minder insecten zijn op de Veluwe vergeleken met de duinen. Daarbij wordt tevens gekeken naar andere insectenetende vogels: waarom heeft de roodborsttapuit het nog wel naar zijn zin bijvoorbeeld?
Roodborsttapuit op de uitkijk. Foto: Mary Gielen
Meer dan nestkasten alleen – en nu maar hopen op jonkies
De provincie Gelderland zet meer middelen in om het de tapuit naar zijn zin te maken. De heide en stuifzanden herstellen, bijvoorbeeld. Maar ook ervoor zorgen dat de tapuit minder gestoord wordt door wandelaars op de vaak drukke Veluwe. Door recreatie te ‘zoneren’ (sturen) willen ze meer rust waarborgen voor dit mooie vogeltje. Genoeg rust om kleine tapuitjes op de Veluwe te zetten.
Meer lezen
- Op Texel zijn er al langer nestkasten voor de tapuit – en met succes. Roots redacteur Paul Böhre signaleerde twee jaar geleden zelfs zeven tapuiten bij elkaar.
- Benieuwd hoe zo’n ingegraven nestkast eruitziet? Je ziet het hier.
- Kijk uit naar de roodborsttapuit.
BEELD: NIELS JORRITSMA
