7x hoe mannetjesdieren een vrouwtje versieren (mét video’s)

Een prachtig verenkleed of lekker geurtje, sexy dansmoves of een sterk staaltje bouwkunst – op de zeebodem. Sommige mannetjesdieren trekken veel uit de kast om een vrouwtje te versieren. Roots zet 7 charmeurs op een rijtje.

Zo versieren mannetjesdieren een vrouwtje: 7 casanova’s

1. Japanse kogelvis

De grootste charmeur is een witgevlekt visje van pakweg tien cm: de Japanse kogelvis. Hij leeft in de Grote Oceaan, bij onder meer Japan en Australië, en verwierf wereldfaam met zijn versiertechniek. Op de bodem van de oceaan maakt hij een prachtig zandsculptuur.

Hij duwt zand opzij met zijn buik, en flappert met zijn vinnen zodat het zand opwaait. Zo maakt hij een grote cirkel met een diameter van zo’n twee meter. Met militaire precisie maakt hij daarin geulen en kleine heuvels, opdat er een perfect geometrisch zandsculptuur ontstaat. Vaak decoreert hij zijn meesterwerk ook nog met schelpjes – David Attenborough noemt dit visje niet voor niets ’the greatest artist of the animal kingdom’.

Die zandsculpturen, waar mannetje kogelvis wel zo’n week op zwoegt, dienen ook een praktisch doel. Het vrouwtje legt in het midden haar eitjes; dankzij de heuveltjes en geulen zijn ze dan beter beschermd tegen de stroom en tegen rovers. Een vrouwtje kogelvis kiest het mannetje dat in haar ogen het állerbeste nest heeft gebouwd.

Een mannetje kogelvis creëert een meesterwerk voor zijn toekomstige partner. Video: BBC

Lees ook:

• De meeste soorten kogelvis zijn giftig – net als de reuzenzoetwaterpijlstaartrog, te vinden in deze 10 meest afschrikwekkende vissen
• De 10 diepste zeeën en oceanen herbergen onnoemelijk veel geheimen

2. Paradijsvogel

Ook een charmeur is de paradijsvogel, die voorkomt op Nieuw-Guinea en omliggende eilanden. Deze vogelsoort staat bekend om zijn baltsgedrag. Mannetje paradijsvogel gooit álles in de strijd voor de gunsten van een vrouwtje: verenpracht, liefdeskreten en dansmoves.

De precieze versiertechnieken verschillen per paradijsvogelsoort. Video: BBC Earth.

Sommige soorten veranderen zelfs van vorm om een vrouwtje te versieren. Zoals de grote kraagparadijsvogel, in het Engels ook wel ‘smiley bird’ genoemd. Om een vrouwtje te imponeren waaiert hij zijn verenkleed op zo’n manier uit, dat er – met dank aan zijn iriserende veren – een neonblauwe smiley verschijnt.

De grote kraagparadijsvogel wordt ook wel ‘smiley bird‘ genoemd. Video: Cornell Lab of Ornithology

3. Ringstaartmaki

De ringstaartmaki, een apensoort die voorkomt op het eiland Madagaskar, versiert vrouwtjes op een wel heel bijzondere manier. Zijn geheime wapen is geur, zo stellen biologen in 2020 in het wetenschappelijke tijdschrift Current Biology.

Vanuit speciale klieren op zijn pols en schouders scheidt de ringstaartmaki een heldere vloeistof uit die fruitig en bloemig ruikt. Tijdens het paarseizoen strijkt hij met zijn vuist langs zijn pluizige staart en wuift daarmee naar de vrouwtjes – een gevalletje ‘stink flirten’.

Hoe dat stink flirten eraan toegaat? Nou, zo! Video: University of Toronto Scarborough

4. Kolibrie

Het kleinste vogeltje van de wereld hoort zéker thuis in dit rijtje van casanova’s. De verschillende soorten flirten met indrukwekkende luchtcapriolen, en zetten daarbij in op kleurenpracht en snelheid. Én geluiden, die ze maken met hun vleugels en staartveren.

Zo’n show luistert nogal nauw qua timing, stelden wetenschappers van Princeton University vast met een UV-gevoelige camera bij de breedstaartkolibrie. Precíes op het moment dat een mannetje een vrouwtje passeert bereikt het geluid van zijn veren een hoogtepunt en veranderen zijn veren spectaculair van kleur: een ‘in-your-face-sensory-explosion’.

De gekuifde draadkolibrie duikt weliswaar niet zo spectaculair als de breedstaartkolibrie maar voert een spectaculaire vliegshow op. De Costa’s kolibrie vliegt zijwaarts om sneller te klinken dan hij eigenlijk vliegt, zo concludeerden wetenschappers in Current Biology. Een slimme truc: vrouwtjes vallen voor snelheidsduivels. Maar ze zijn vast ook gecharmeerd van het metallic paarse verenmasker dat het mannetje, al dansende in de lucht, tevoorschijn tovert.

De spectaculaire vliegshow van de gekuifde draadkolibrie. Video: National Geographic WILD

Een mannetje Costa’s kolibrie tovert zijn metallic verenmasker tevoorschijn. Video: PBS Nature

5. Pauwspin

De pauwspin is een springspin uit Australië – of liever springspinnetje. Hij is slechts zo’n drie tot vijf millimeter groot: formaatje rijstkorrel. Om een vrouwtje te versieren voeren veel soorten pauwspinnen een paringsdans op, waarbij ze hun – vaak felgekleurde – achterlijfje als een waaier heen en weer bewegen. Een beetje zoals een pauw, vandaar ook hun naam.

Tot 2011 waren er zo’n zeven soorten pauwspinnen bekend. Nadat er een video viral ging nam de interesse toe en werden veel nieuwe soorten ontdekt van dit minuscule spinnetje. De teller staat nu op ongeveer honderd soorten pauwspinnen.

Zo’n pauwspin-dansje oogt aandoenlijk, met die achterpootjes pontificaal in de lucht. De video’s van de Australische wetenschapper en ‘peacockspiderman’ Jürgen Otto zijn dan ook miljoenen keren bekeken. Maar vergis je niet, mannetje pauwspin danst feitelijk voor zijn leven. Is het vrouwtje níet onder de indruk, dan eet ze ‘m rücksichtslos op.

De dansmoves van verschillende soorten pauwspinnen. Video: National Geographic

6. Prieelvogel

Ook de prieelvogel hoort absoluut thuis in dit rijtje van 7 mannetjesdieren die veel doen om een vrouwtje te versieren. Ze staan bekend als ‘architecten onder de dieren’: om een vrouwtje te imponeren bouwen de meeste mannetjes een prieeltje. Zo’n boogwerk van takjes kan wel zo’n meter hoog en twee meter breed zijn – soms ‘verft’ een mannetje de boog ook nog eens met speeksel of fijngemalen besjes. Daarna decoreert hij ‘m met allerhande materialen, zoals besjes, bloemen, slakkenhuisjes, schelpen, veren, en menselijk afval. Sommige prieelvogelsoorten zijn daarbij kritisch qua kleurenpalet. De satijnblauwe prieelvogel kiest uitsluitend voor (konings)blauwe tinten – geheel in lijn met zijn iriserende, zwart of blauw ogende verenkleed en zijn unieke blauwe ogen. De grijsnekprieelvogel gaat voor zilver en roze.

Het mannetje doet dat niet voor niets. Onderzoek toont steevast dat een mannetje meer kans maakt op een vrouwtje als zijn prieeltje mooier is. Ook al legt het vrouwtje haar eieren elders.

Met alleen een mooi prieeltje verovert een mannetje prieelvogel nog geen vrouwtje. Bekijk hier zijn spectaculaire versiertechnieken op video.

7. Pinguïn

Sommige kleine pinguïnsoorten, zoals de adeliepinguïn en de ezelspinguïn, geven het vrouwtje tijdens hun hofmakerij een praktisch cadeau. Het mannetje zoekt aan de kustlijn van Antarctica een kiezelsteen uit, daarmee maken de dieren namelijk hun nest. Als vrouwtje pinguïn de steen accepteert volgt er een nadere kennismaking en zijn ze een (monogaam) koppel. En volgen er nog vele kiezels.

Gezegd wordt dat de mannetjes op zoek gaan naar ‘de perfecte kiezelsteen’, maar zo nauw luistert het waarschijnlijk niet. Wel blijkt uit onderzoek dat de mannetjes er niet voor terugdeinzen om voor hun eigen liefdesnestje stenen te jatten uit de nesten van anderen.

Zo bouwen ezelspinguïns een nest. Video: BBC Earth

Lees ook:

• Nieuwe kolonie keizerspinguïns ontdekt – via satellietbeelden van hun poep
• 4 weetjes over pinguïnpoep
• Koning Keizer op Antarctica: hoe de keizerspinguïn overleeft op Antarctica

Meer versiertechnieken

• Aan het eind van de winter ondergaat de fuut een metamorfose: het saaie vaalbruin met witte winterkleed maakt plaats voor een uitbundig zomerkleed. Daarmee maken futen elkaar in het vroege voorjaar het hof. Vanaf de waterrand is dit natuurtheater fraai te zien én te horen. Luister in de Roots-podcast Notenkrakers naar de fascinerende geluiden van de fuut.
• Wie dacht dat eekhoorns de hele winter slapen, heeft het mis. Sterker nog: ze zijn juist nu actief. Het is paartijd en eekhoorns gaan geregeld op vrijersvoeten, op zoek naar vrouwtjes.
• Brilduikers behoren zonder twijfel tot de mooiste wintereenden. In de late herfst en de winter maken ze de vrouwtjes het hof en halen daarbij prachtige capriolen uit. Hier kun je deze pronkende brilduikers zien.

Foto bovenaan: Getty Images