Hoog in de Andes bij Peru kan het snikheet zijn, maar ook ijskoud. De kolibries die daar leven weten gelukkig wel raad met zulke extremen. Ze maken zichzelf schijndood. Eén kolibrie, de zwarte glansstaartkolibrie, koelt zelfs meer af dan elk ander dier – dat niet in winterslaap gaat.
In het tropische regenwoud van Peru is het een walhalla voor de zwarte glansstaartkolibrie (Metallura phoebe) en zijn soortgenoten. Er zijn weinig vijanden en enorme hoeveelheden nectar. En dat is maar goed ook. Een kolibrie verbruikt nogal wat energie, met zijn vliegensvlugge levensstijl en dito stofwisseling. Maar dat is overdag, als de thermometer met gemak de 40 graden Celcius aantikt. ’s Nachts kan het er vriezen. Daarom eet dit kleine vogeltjes vlak voor de nacht extra veel, en rust hij uit op geborgen plekjes. Wetenschappers zochten nu uit hoe hij zichzelf precíes in leven houdt in die nachtelijke koude uren.
’s Nachts schijndood
Het internationale team ving 26 kolibries, behorend tot zes verschillende soorten. Waaronder de zwarte glansstaartkolibrie die slechts zo’n zes gram weegt – hier zie je hem op beeld. Maar ook de zwartborstbergnimf (Oreotrochilus melanogaster) en de gewone violetoorkolibrie (Colibri coruscans). Ze plaatsten hen ’s nachts in kooitjes en maten hun temperatuur via (miniatuur) thermometertjes. De vogeltjes bleken volledig te stoppen met bewegen. Via zo’n net-niet-winterslaap, een zogeheten ‘torpor’, kunnen ze zo spaarzaam mogelijk omgaan met hun energie. Dat kolibries dit doen, net als sommige kleine zoogdieren en andere vogels, was al bekend. Maar de mate waarin verbaasde de wetenschappers, vooral de torpor van de zwarte glansstaartkolibrie.
De zwartborstbergnimf. Foto: thibaudaronson / CC BY-SA
Van ruim 40 graden overdag – tot nauwelijks 3 graden ’s nachts
’s Nachts bleek die te kelderen tot slechts 3 graden. Of 3.26 graden Celsius, om precies te zijn. En dat is de laagste temperatuur ooit gemeten bij een vogel of een zoogdier dat níet in winterslaap is. En nogal een verschil met zijn temperatuur overdag, ruim 40 graden. Ook de hartslag van het kleine vogeltje daalde enorm. Overdag klopt dat liefst 1200 keer per minuut, ’s nachts slechts 40 keer per minuut. Een behoorlijk indrukwekkende daling, aldus onderzoeker Blair Wolf tegen Science News. Zo’n nachtelijke torpor levert het diertje een energiebesparing van zo’n 95 procent op. Hoe lang de kolibries precies verstijfd waren verschilde per soort. Maar zodra de zon zich liet zien kwam er meer leven in de kleine vogeltjes. Met zo’n graad per minuut warmden ze weer op, door hun spieren te laten trillen. Totdat ze weer konden vliegen.
Meer lezen
- Hier hoor je hoe de zwarte glansstaartkolibrie klinkt
- Kolibries slurpen brandstof, Vroege Vogels legt het uit
- De kolibrie komen we in deze contreien helaas niet tegen – deze 10 vogelsoorten wel
BEELD: Wikimedia Commons | BRON: BIOLOGY LETTERS, 9 SEPTEMBER 2020
