De valse doornhaai is een haai van formaat – hij kan zo’n 180 cm worden. Nu blijkt dat hij ook licht geeft, net als sommige andere haaien. Rest alleen de vraag – wat heeft deze grote lichtgevende haai precies aan die intrigerende eigenschap?
Haaien die licht geven
Dat sommige haaien licht geven was al langer bekend, in 2019 nog werd een bioluminescent haaitje ontdekt van zo’n 14 centimeter. Er bestonden vermoedens dat de valse doornhaai ook zo’n lichtgevende haai is. Zijn buik lijkt op die van de koekjessnijder, een haai waarvan al bekend was dat hij licht geeft. Wetenschappers van de Katholieke Universiteit Leuven en de National Institute of Water and Atmospheric Research in Nieuw-Zeeland wilden nu precies weten of ook drie andere haaiensoorten licht kunnen geven. Dus vingen ze vorig jaar voor de kust van Nieuw-Zeeland:
- Valse doornhaaien (ook wel zwarte haaien genoemd) – Dalatias licha
- Duivelslantaarnhaaien – Etmopterus lucifer
- Zuidelijke lantaarnhaaien – Etmopterus granulosus
Enkelen daarvan bestudeerden ze nader middels foto’s in het licht en donker. Ook onderzochten ze monsters van hun huid op zogeheten fotoforen: lichtgevende cellen.
De valse doornhaai: behoorlijk glow-in-the-dark
Alledrie de haaiensoorten bleken lichtgevende haaien te zijn. In het donker verspreidde hun buik een blauwe gloed. De valse doornhaai deed dat zelfs ook via rug, zijkant én zijn vinnen. Behoorlijk ‘glow-in-the-dark’ dus, zoals je hieronder ziet. Heel verwonderlijk is dat eigenlijk niet. Deze drie haaiensoorten leven in de mesopelagische zone van de oceaan; de zogeheten schemer- of twilightzone. Op die diepte van 200 tot 1000 meter dringt nauwelijks zonlicht door.
De diepzeebewoners hebben speciale eigenschappen om met die duisternis om te gaan – zoals grote, speciale ogen. Én ze kunnen vaak zelf licht opwekken middels bioluminescentie. Aan de al bekende glow-in-the-dark dieren, zoals kwallen, kunnen nu dus ook deze drie haaiensoorten worden toegevoegd. Plus een record: de valse doornhaai is nu het grootst gewervelde lichtgevende dier op aarde.
Een kwestie van (slim) tegenlicht
Het feit dat deze haaiensoorten met name vanaf hun buik licht verspreiden maakt het aannemelijk dat ze dit doen om zo tegenlicht te creëren: een slim foefje waardoor ze minder goed van onderaf te zien zijn door mogelijke vijanden. In de diepe oceaan kun je je immers lastig ergens achter verbergen. Alleen heeft de valse doornhaai nauwelijks vijanden. Vermoedelijke reden dat ook hij glow-in-the-dark is, aldus de wetenschappers, hij zwemt traaaaaaaaag. Dankzij het licht kan hij de zeebodem verlichten en zo makkelijker prooien zien. Het tegenlicht helpt hem dan om zijn, veel sneller zwemmende, prooien op het laatst tòch snel te grijpen.
Foto bovenaan: Dr. Jérôme Mallefet – FNRS, UCLouvain, België (C)
Bron: Frontiers in Marine Science
Meer lezen
- Lees hier waarom de koekjessnijder in de top 10 van meest afschrikwekkende vissen staat?
- Dit zijn de 10 diepste oceanen en zeeën
- Een duizendpoot die groene lichtflitsen geeft – zo zit dat
