In de rubriek In de ban van… komen mensen aan het woord die een bijzondere fascinatie hebben voor één speciaal aspect van de natuur. Deze maand gaan we op pad met ‘sponzenprofessor’ Nicole de Voogd. Sponzen leven al miljoenen jaren in zeeën, oceanen en zoet water. Toch is er nog maar weinig over ze bekend, vertelt ze in Roots april: ‘Sponzen zijn mysterieus en eindeloos.’
De zware deur van het depot van Naturalis valt achter ons dicht. Vrijwel meteen staan we oog in oog met twee joekels van sponzen. Enorme beker sponzen zijn het, die door hun vorm en omvang veel weg hebben van Romeinse amforen. Ze heten dan ook neptunusbeker: de Romeinse zeegod zou er wijn uit hebben kunnen drinken. “Bijna puur glas”, zegt sponzenonderzoeker bij Naturalis Nicole de Voogd (49) enthousiast, terwijl ze een van de reuzenbekers aanraakt.
“Sponzen hebben meestal glas of kalk als bouw stof, ze zijn opgebouwd uit spicula, een soort naaldjes. De bekers zijn superstevig. Voel maar. Je ziet dan ook meteen dat ze gaatjes hebben, vandaar de soort naam: porifera. Sponzen zijn eigenlijk poreuze vaten waar het water in stroomt door allemaal kleine gaatjes en er weer uit door één groot gat. In de tussentijd zetten ze de bacteriën en virussen die ze eten om in voedselrijke poep. Deze twee zijn wel 200 jaar oud. Ze zijn gedroogd. In het depot hebben we ook veel sponzen op alcohol, zo bewaren we ze tegenwoordig meestal. Die laat ik straks zien, net als wat plakjes geprepareerde spons, waar we er ook duizenden van hebben.”
Aplysina fistularis, ofwel de yellow tube sponge. Deze vrij grote spons van zo’n meter hoog leeft in en rond de Caribische Zee | Foto NPL
Handgeschreven brief
Om duizelig van te worden. Zoveel soorten, zoveel variatie. En hoe langer je kijkt, des te wonderlijker de sponzen worden. En hoe langer je langs al die kasten met sponzen en delen van spon zen loopt, hoe meer vragen ze oproepen. Hoe ontstaat een spons? Waarom die vormen? En die ingenieuze bouwsels, zijn dat echt dieren, en dan ook nog de oudste en eenvoudigste dieren die er zijn? Zó eenvoudig ogen ze niet. “Dat is het leuke van sponzen”, zegt De Voogd. “Bijna iedereen heeft een spons in huis, maar eigenlijk weten we maar weinig van ze.”
Wil je je kennis over sponzen opvijzelen? In Roots april – nu in de winkels en in de webshop – lees je deze volledige ‘In de ban van’.
CREDITS: TEKST MARJOLEIN VAN ROTTERDAM | FOTO NPL
Roots april
Nog meer te zien en lezen, in Roots april:
- Het imagoprobleem van de bescheiden paardenbloem
- De kwak: zeldzame kosmopoliet
- Lentewandelen door Maaspark Ooijen-Wanssum
- Waarom jonge dieren onweerstaanbaar zijn
- De kwestie vogelgriep
- Natuurommetje door de Manteling van Walcheren
- De 10 waterparels van Nederland
- Zoek de lente: voorjaarspaddenstoelen
Pak ‘m dus mee uit het winkelschap, of bestel ‘m eenvoudig online – via de webshop. Oók leuk: koop ‘m samen met het nieuwe Vogelmagazine . Je betaalt dan € 10,99 i.p.v. € 12,50.
Meer lezen over de onderwaterwereld
- Zeepaardjes associeer je waarschijnlijk vooral met aquaria, of met duiken in (sub)tropische wateren. Maar ook in onze wateren zwemmen zeepaardjes: het langsnuitzeepaardje en het kortsnuitzeepaardje. Het kortsnuitzeepaardje spoelt steeds vaker aan op de Nederlandse stranden. Hoogste tijd voor een nadere kennismaking met dit feeërieke kleine zeewezen. Plus: dit moet je doen als je zelf een nog levend zeepaardje vindt (je kan ‘m redden!).
- De tien grootste meren van de wereld bevinden zich op verschillende continenten. Het zijn unieke en kwetsbare ecosystemen met een duizelingwekkende hoeveelheid water, en een gigantische biodiversiteit. Ze bevatten enorme gas- en olievelden, of leveren (wellicht) een antwoord op hèt grote evolutievraagstuk. Dit zijn qua oppervlakte de tien allergrootste meren van de wereld – en hun rijkdommen en kwetsbaarheden.
- Tegen de achtergrond van de inktzwarte kosmos, fonkelt de aarde als een blauwe edelsteen. Die blauwe kleur ontstaat doordat zonlicht weerkaatst op het water, dat circa 71 procent van het aardoppervlak bedekt. En wist je dat zeeën en oceanen ook zuurstof leveren? Je leest het in De oceaan in 4 weetjes.
