Niet meer dan 17 procent van 1.076 vooral kleinere wateren in Nederland blijken volgens onderzoek uit 2021 van onberispelijke waterkwaliteit te zijn. Dat moet beter en dat wórdt ook beter. Aan de hand van 10 Waterparels wordt duidelijk wat ervoor nodig is om de waterkwaliteit in Nederlandse wateren te verbeteren. En daarbij speelt burgeronderzoek een sleutelrol. In het april-nummer van Roots vind je het hele artikel, wij delen alvast een fragment én roepen op om mee te doen aan het burgeronderzoek.
Tekst Diederik Plug
Hoewel Nederland zich vaak beroept op de kennis en ervaring die we hebben met de eeuwige ‘strijd tegen het water’, is water nooit per definitie onze vijand geweest. Eerder andersom, zo blijkt. Vooral kleinere wateren als sloten, kanalen en plassen zijn essentieel voor de biodiversiteit. Wanneer die een goede waterkwaliteit hebben, houdt dat in dat er veel onderwaterplanten leven, en dat er weinig voedingsstoffen als nitraat en fosfaat in het water zitten. Schoon en helder water laat zonlicht door, waardoor de onderwaterplanten gedijen en zuurstof afgeven aan het water. Daarmee bieden ze een perfecte omgeving voor bepaalde dieren die het alleen op zulke plekken goed doen, zoals het schrijvertje. Maar ook vissen vinden in zulke wateren een veilig en schoon thuis. Er is, kortom, een ecosysteem waar alle dieren baat bij hebben – veel meer natuurlijk dan in wateren waar een dikke laag groen kroosdrab of algen op drijft. En daar heeft Nederland er nog veel te veel van.
Foto: Waterparel De Elfenbaan bij Hazerswoude.
Onderzoek in de buurt
Vorig jaar zomer werd voor de derde maal het jaarlijkse onderzoek ‘Vang de watermonsters’ gehouden. Een uniek project, waarin ‘citizen science’ een sleutelrol speelt. Op initiatief van onder meer Natuur & Milieu en 10 waterschappen krijgen burgers die zich aanmelden testkits uitgereikt waarmee ze watermonsters kunnen nemen in kleinere wateren in hun omgeving. Wateren die weleens over het hoofd worden gezien en daardoor vaak onregelmatig worden gemeten. Tussen juni en augustus vorig 2021 werden zo 1.076 van zulke wateren in kaart gebracht, waarbij de ‘burgeronderzoekers’ met hun testkits keken naar de helderheid van het water, de mate van bedekking van verschillende groepen waterplanten (zoals onderwaterplanten, drijvende planten, oeverplanten, kroos of algen) en welke dieren in en rond het water te vinden waren. Daarnaast werd gekeken naar de aanwezigheid van zwerfafval en mocht iedere deelnemer een rapportcijfer uitdelen aan het water. Ook werden door deelnemers met de meest uitgebreidere testkit, de ‘superkit’, twee watermonsters genomen om de hoeveelheid voedingsstoffen in het water te bepalen en maakten ze een uitgebreidere inventarisatie van waterplanten en waterdieren.
Water met waarde
Al die door testgegevens vormden de basis voor de zoektocht naar Waterparels: wateren waar niet alleen de waterkwaliteit van topkwaliteit is, maar ook de natuurbeleving optimaal is. Op basis van de gegevens die de ‘superkit’-onderzoekers inleverden gingen de tien deelnemende waterschappen aan de slag om in hun eigen gebied de data te analyseren, te checken of die klopte en combineren met hun kennis van het gebied. Zo kozen ze uiteindelijk elk een Waterparel (of een ‘Waterparel in wording’, waar nog wat werk aan is), een water met waarde, dankzij goede waterkwaliteit en een goede biodiversiteit. Het resultaat is een mooie staalkaart van hoe het zou kunnen zijn als alle kleine wateren waterparels zouden zijn. Deze waterparels laten zien waarom het zo belangrijk is om al die grachten, singels en vijvers, beken, sloten en kleine plassen in het buitengebied te onderzoeken. Ze tonen aan hoe belangrijk het is om bij dat onderzoek de mensen te betrekken die bij die wateren wonen, recreëren en van de natuur eromheen en erin genieten. Mensen dankzij wiens data in 2021 duidelijk werd dat slechts 17 procent van de onderzochte wateren van goede kwaliteit is. En dat de rest te boek staat als matig (51%) of zelfs slecht (32%) van kwaliteit. Dat moet beter. De initiatiefnemers van Vang de watermonsters willen de komende jaren door actief beleid meer waterparels aan hun ketting rijgen. De waterparels op deze pagina’s laten zien waarom dat zo enorm de moeite waard is. Want voor de mooiste natuur hoef je niet altijd de paden op en de lanen in. Ze ligt soms ook gewoon vlakbij, in je eigen buurt.
Foto: Brabantse Delta Poel Kerkepolder bij Oud-Drimmelen
Ook burgeronderzoeker worden?
De 2022-editie van het onderzoek ‘Vang de watermonsters’ start half mei. Op watermonsters.natuurenmilieu.nl kun je je aanmelden en een meetkit aanvragen.
Het volledige artikel lees je in Roots editie 4 dat hier eenvoudig te bestellen is.
