Sovon Vogelonderzoek en Vogelbescherming Nederland kiezen elk jaar een vogelsoort uit die extra aandacht kan gebruiken. In 2024 wordt dat het meest bekende vogeltje van Nederland: de huismus.
De huismus is één van de talrijkste broedvogels van Nederland. Toch is deze typische stadsvogel sinds 1980 met zeker 60% afgenomen. “Vooral in de grote steden zijn veel huismussen verdwenen”, meldt Sovon. Wel lijkt het aanbieden van nestgelegenheden in steden zijn vruchten af te werpen en is de stedelijke populatie huismussen de laatste jaren gestabiliseerd. Sovon: “De hoeveelheid groen in steden neemt echter nog steeds af, waardoor het beschikbare voedsel ook terugloopt. Wil het herstel van de huismus doorzetten, dan moet dat veranderen.”
5 weetjes over de huismus
Omdat 2024 is uitgeroepen tot Jaar van de Huismus heeft Roots 5 bijzondere weetjes op een rij gezet:
1 De huismus is echt een huismus
Kees Heij, die als enige Nederlander is gepromoveerd op de mus en daarom de bijnaam Mussendoctor heeft, vertelde in een interview (zie Roots, november 2021) dat mussen nogal honkvast zijn. “Huismussen zijn niet geneigd veel verderop te trekken om te gaan foerageren. Het zijn echte huismussen, honkvast. Dat ontdekte ik tijdens mijn promotieonderzoek. Op de drie plekken van mijn onderzoek – in het centrum van Rotterdam, in een Rotterdamse buitenwijk en in Strijensas, op het platteland –, overal bleken de huismussen hun leven lang in de buurt van het nest waar ze geboren waren te blijven. Ze schoven hooguit 600 meter op. Jonge mussen hebben insecten nodig, lekker eiwitrijk voedsel. Als dat er niet is, gebruiken ze wat er wel is. Etensresten, brood. Maar daar zitten geen eiwitten in.”
2 Een mussenhart klopt razendsnel
Huismussen zijn bezige bijen, ze zitten niet vaak stil. Het snelle bewegen vergt een hoge hartslag en een snelle stofwisseling. Het mussenhartje tikt zo’n 460 keer per minuut, dat is heel wat vaker dan een gemiddeld mensenhart dat gemiddeld 70 keer klopt. Een huismus vliegt trouwens met 13 vleugelslagen per seconde. Hiermee kan hij snelheden tot 55 km per uur bereiken.
3 Niet elke mus is een huismus
In Nederland komen verschillende soorten mussen voor. Zowel de huismus als de ringmus worden in de volksmond vaak aangeduid als mus. Maar hoe zie je het verschil tussenbeide vogels? De mannelijke huismus heeft een grijze kruin, met roodbruine zijkantjes. De vrouwtjes zijn lichter bruin en wat onopvallender.
Bij ringmussen is de kruin zowel bij mannetjes als vrouwtjes egaal roodbruin, en ze hebben een opvallende zwarte rond wangvlek. De witte halsband is ook een goed kenmerk van de ringmus. Recent zijn deze musjes sterk in aantal achteruitgegaan, nog meer dan de huismus. In sommige gebieden zijn ze zelfs zeldzaam geworden.
Het verschil tussen beide mussen wordt ook uitgelegd in onze podcast:
4 Een wereldburger (maar niet in Azië)
Het vroegste bewijs van de huismus in Noord-Europa is een beendervondst in Zweden uit de late bronstijd (1.200 – 800 v.Chr.). Later heeft de vogel zijn areaal uitgebreid door de landbouw van de mens te volgen. In Noord- en Zuid-Amerika, Australië, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika werd de huismus uitgezet en inmiddels is hij door al deze introducties de meest verspreide zangvogel ter wereld. Ze komen dus bijna overal overal voor, maar niet in Azië. De uitroeiactie die ooit in gang werd gezet door de Chinese communistenleider Mao Zedong om het graan te
beschermen was echter niet specifiek gericht tegen huismussen, zoals vaak wordt geschreven, maar tegen zaadeters, waaronder ringmussen.
5 Een heggenmus is geen mus
Wist je dat de heggenmus ook in vrijwel elke tuin leeft? Hij lijkt behoorlijk op de huismus. Beide soorten haal je daarom snel door elkaar. Hoe je ze uit elkaar kunt houden leggen we uitgebreid uit aan de hand van foto’s. Dan krijg je ook gelijk het antwoord op de vraag: is een heggenmus ook een mus?
Nog 3 interessante natuurweetjes
- Kun je de merel in alle werelddelen op aarde zien vliegen?
- Waarom is vogelpoep meestal wit?
- Heet de gaai nu Vlaamse gaai of gaai?
Foto bovenaan: Peter van Wieringen
