Afgelopen vrijdag bezoek ik voor een nieuwe serie in Roots over mooie uitkijkplekken de Oostvaardersplassen. Boffen, want ik mag meteen even meekijken bij een nieuw project in het gebied: een radar waarop alle vogelbewegingen te zien in het gebied.
Ik heb een afspraak met boswachter Hans-Erik Kuypers, voor een bezoek aan een van de mooiste uitkijkpunten in de Oostvaarderplassen: vogelkijkhut de Zeearend. Maar ook omdat hij mij iets bijzonders wil laten zien: midden in het gebied staat gedurende twee weken in oktober een radar, waarop alle vogelbewegingen worden geregistreerd. Ook ’s nachts. Kuypers: “We willen graag weten waar de ganzen die net aankomen uit het hoge noorden, overdag en ’s nachts blijven. En wat ze precies doen. Waar ze grazen, waar ze poepen, wat voor effect dit op het gebied heeft. Al die gegevens worden daarna geanalyseerd, daar zal nog wel wat tijd overheen gaan, maar het is superleuk om alle bewegingen van de vogels op dat radar te zien.” Onderweg is het ronduit genieten van alle ganzen die in het gebied verblijven. Maar we zien ook groepen goudplevieren, eenden waaronder veel wintertalingen en smienten. En spreeuwen, heel veel spreeuwen. Kuypers: “Vooral ’s avonds hier een prachtig gezicht, wanneer ze met tienduizenden in het riet komen slapen. Ze vormen dan zwarte wolken, die je een enorme vlek op het radar terugziet.”
De radar, foto: Tjibbe Hunink
Eenmaal bij het radar scannen we eerst de omgeving met de telescoop. Overal om ons heen zien we vogels. Er jaagt een smelleken voorbij. Maar wat vooral beweegt, zijn de roedels herten. Het is volop bronsttijd en sommige zijn nu ook overdag actief. De mannetjes vol testosteron rennen en burlen wat af. Het kenmerkende geluid is de hele tijd te horen. Sommige liggen juist bij te komen van hun nachtelijke activiteiten, want de bronst en het paren vindt vooral ’s nachts plaats. In de verte zien we een van de zeearenden zitten, in de top van een dode wilg. De reusachtige vogel speurt in het rond.
Vogels op de radar
We kijken op de computer die in verbinding staat met het radar. Af en toe bewegen er paar gekleurde stipjes, soms wat meer. Dan ineens gaat alles op het radar in beweging. “Daar gaan de ganzen de lucht in” fluistert Kuypers… Machtig mooi om te zien, alle stipjes gaan een kant op, maar dan ineens ook weer allemaal in een bocht terug? We scannen de omgeving met de kijker. Eerst kunnen we niets ontdekken. Ik check voor de zekerheid nog even de boom van de zeearend… leeg. “Ah, dat zal de oorzaak zijn, de zeearend is aan het jagen.” De bewegingen van de vogels zijn inderdaad prachtig te volgen. Kuypers: “Alle bewegingen worden gedurende deze weken opgeslagen, 24 uur per dag. Ook kijken twee medewerkers enkele uren per dag in het veld naar de voedseltrek van de vogels. Op deze manier hopen we aanvullende informatie te krijgen op de slaapplaats- en ganzentellingen die de Vogel- en Natuurwacht Flevoland met regelmaat uitvoert.”
De ‘huismus’ van Lelystad
Het radar is inmiddels tot rust gekomen, de zeearend blijkbaar ook? We zien hem niet meer. En later wandel ik naar de vogelkijkhut de Zeearend, maak foto’s en een filmpje. Bewonder de herten die ook gewoon langs het pad staan te burlen. Tenslotte loop ik terug naar de auto en rijdt over de Knardijk richting Lelystad. Dan zie ik ineens uit een ooghoek iets enorms over het bos aan komen vliegen: het is de zeearend. Hij zeilt vlak over me heen richting de Oostvaardersplassen. Ze noemen hem hier ook wel de ‘huismus’ van Lelystad. Wat een geweldenaar. Vanaf de dijk zie ik in de verte weer van alles aan vogels de lucht in gaan. Moet meteen aan het radar in het veld denken. De computer zal wel weer even flink aan het registreren slaan….
Dan gaat alles de lucht in… Foto: Paul Böhre
Zeearend, foto: Gerke Visser
De lepelaars verzamelen zich in de herfst onder andere in de Oostvaarderplassen om vervolgens naar West-Afrika te vliegen. Meer info vind je hier.
