IJsvogels zijn steeds vaker te zien. Jelle Harder is een van de mensen achter het succesverhaal van deze fraaie soort; hij ontwikkelde een speciale broedwand waardoor de vogels zich op veel meer plekken kunnen vestigen.
Beschut liggend water met veel jonge visjes en hier en daar een over het water hangende kale tak. Dat is het ideale leefgebied van de ijsvogel. Alleen moet hij dan nog een steile oever hebben met liefst een ietwat lemige en/of zanderige oever. Daarin kan deze vogel met zijn snavel grond lospikken waardoor een nestgang ontstaat. Met zijn kleine oranjerode pootjes wordt de grond uit de nestgang gewerkt en een smalle gang gegraven, aan het einde een wat ruimere nestkamer waarin de vrouw dan even later meestal zeven eitjes legt… Alleen: in veel gebieden komt de ijsvogel wel voor, maar ontbreekt vaak juist zo’n geschikte broedplek.
Dé ijsvogelman
Jelle Harder staat in vogelminnend Nederland bekend als dé ijsvogelman, en terecht. Sinds 1991 bouwt en onderhoudt hij samen met ‘zijn’ club van zo’n 75 vrijwilligers inmiddels 125, voornamelijk zelf aangelegde broedwanden in het Gooi en omstreken, op zo’n tachtig locaties. Harder: “Deze kleurrijke vogel was in het Gooi een zeldzame verschijning. We maken sinds die tijd zelf broedwanden door hoge oevers met een schep recht af te steken. In de kale grond kunnen ze dan zelf hun nestgangen graven. Later maakten we op kansrijke plekken waar geen hoge oevers waren ook kunstwanden van hout of beton. Daarachter een bult grond en via een paar gaten in de wand graven de ijsvogels daarin dan hun nestgang.”
Veel derde broedsels
Mede dankzij het werk van de ijsvogelwerkgroep is de Gooi en Vechtstreek inmiddels uitgegroeid tot een van dé ijsvogelhotspots in Nederland. Harder: “Dankzij de zachte winters doen de ijsvogels het de laatste jaren heel goed. Waren vroeger twee broedsels de norm, tegenwoordig broeden ze steeds vaker drie keer in een jaar. Ik houd al jaren zelf statistieken bij. De vrouwtjes gaan vroeger op eieren zitten en gaan langer door. En: ze hebben een zogenaamde overlap. Terwijl het mannetje nog de laatste dagen zijn jongen voert, zit het vrouwtje alweer op eitjes. In ons topjaar 2017 met 104 paren vlogen naar schatting 1.300 ijsvogels in het Gooi uit. Ongelooflijk maar waar!”
Weetje
Pasgeboren ijsvogels hebben een wit puntje op de snavel. In de donkere nestkamer helpt dat de ouders bij het voeren.
Luister, klus en informatietips
Je hoort een ijsvogel meestal eerder dan dat je hem ziet. Check aflevering 42 over de ijsvogel van onze podcast Notenkrakers.
Ben je handig genoeg, maak dan zelf een ijsvogelwand.
Superleuke site over ijsvogels: ijsvogels.nl.
Wist je dat ijsvogels ijs juist haten?!
In het nieuwste Roots Vogelmagazine staat een uitgebreide en prachtige reportage over Jelle Harder en ‘zijn’ ijsvogels.
Foto bovenaan: ijsvogels vechten om een vis, foto Bert van den Broek.
