Dat egels een winterslaap houden is je vast bekend. Maar weet je ook welk dier een ware winterslaapkoning is, en dat sommige dieren juist tijdens hete maanden ‘in retraite’ gaan?
Sommige dieren gaan in karige jaargetijden langdurig in winterslaap. Eigenlijk is dat niet echt slaap, maar een toestand van torpor: de hartslag, ademhaling en lichaamstemperatuur dalen sterk. Het dier eet en drinkt niet, hoeft zich niet te ontlasten en teert op zijn vóór de winterslaap aangelegde vetreserves. Het dier heeft wél regelmatige perioden van bewustzijn; van beren is bekend dat ze regelmatig ontwaken.
Winterslaap of winterrust?
Winterslaap
Tijdens de winterslaap zakt de lichaamstemperatuur van dieren flink (bijna tot 0 graden), en worden de ademhaling en het hartritme op een laag pitje gezet. De winterslaap is ook continu; dieren in winterslaap ontwaken niet tussendoor.
Winterrust
Tijdens de winterrust dalen de hartslag en ademhalingsfrequentie wel, de lichaamstemperatuur daalt echter slechts met een paar graden. Bovendien ontwaken winterrustende dieren af en toe om even wat te eten.
Het verschil tussen winterslaap en winterrust is niet altijd zo duidelijk, blijkt uit onderzoek. Winterrustende beren blijken hun lichaamstemperatuur ook flink te verlagen, bijvoorbeeld.
Bijslapen na winterslaap
Voor sommige soorten is winterslaap helemaal niet rustgevend: zij moeten na de winterslaap écht slapen om bij te komen. Bekende winterslapers zijn: egels, beren, stinkdieren, vleermuizen en hommelkoninginnen.
Lees ook:
- Zo help je egels de winter door
- Wat een vraag: hoe herken je egelpoep?
In retraite tijdens de hitte: zomerslaap (estivatie)
Sommige dieren gaan juist in retraite in de heetste en droogste zomermaanden. Vogelbekdieren bijvoorbeeld, maar ook padden, kikkers of grondeekhoorns. Dit wordt estivatie genoemd.
Bekijk ook:
- Natuurshot van een siberische grondeekhoorn
- Hoe kikkers kunnen overleven in ijzige omstandigheden? In deze video zie je hoe antivries in een kikkerlijf werkt
3x winterslaap-weetjes
Winterslaapkoning
De alpenmarmot is winterslaapkoning: dit knaagdier brengt jaarlijks 7-8 maanden door in winterslaap.
Rustende (zwangere) ijsberen
Zwangere ijsberenvrouwtjes houden een winterrust. De mannetjes zijn het hele jaar actief.
Eekhoorns rusten
Eekhoorns houden geen winterslaap, maar winterrust. Op koude, gure dagen blijven ze in hun nest en doen dan vaak de oogjes toe.
Meer lezen
- Wat een vraag: houdt de das een winterslaap?
Tekst: Diederik Plug & René Alblas
Foto bovenaan: Getty Images
