Roots-lezer Jeroen van Amsterdam heeft een moestuin. Daarin komt hij regelmatig regenwormen tegen. Hij vraagt zich af hoe regenwormen zich vermeerderen. Natuurkenner Monica Wesseling geeft antwoord.
Regenwormen zijn hermafrodiet, man en vrouw ineen. Elke regenworm is uitgerust met twee eierstokken en vier zaadproducerende zaadblazen. Niets lijkt puike voortplanting in de weg te staan. Maar omdat niet alle 22 soorten het op dezelfde manier doen, zoomen we in op onze gewone regenworm, de rode tot wel 30 cm lange regenworm die je het meest diep spittend treft.
Elkaar tegenkomen, laat staan paren, is in de nauwe diepe gangen geen sinecure. Daarom komt de gewone regenworm om te paren ‘s nachts bovengronds. De kans om door een roofdier op de korrel te worden genomen, is dan het kleinst en bovendien is het vochtig.
Foto: iStock
Urenlange paring
Zodra het donker wordt, is het een gekronkel van jewelste, jong en oud door elkaar. Wormen zijn na anderhalf jaar geslachtrijp. Om ‘pedofilie’ te vermijden, scheidt een regenworm met paarlust lokkende eiwitten (feromonen) af. Verder voorspel blijft achterwege en al snel vlijen twee regenwormen zich in lengterichting tegen elkaar; kop bij staart en staart bij kop. De zaadproducerende cellen liggen in het zadel, het verdikte gedeelte voor in de worm; de eierstokken nog verder naar voren, richting kop.
Om stevig aaneen te klitten, haken beide wormen de borstels (de ‘poten’ waarmee een worm zich in de grond afzet) in elkaar. Daarbij steekt de ene worm zijn borstels een stukje in de huid van de ander. Vervolgens scheiden de zadels een fikse hoeveelheid slijm af. Slijm om te glijden en om uitdroging te voorkomen en al snel zitten de twee regenwormen in een slijmkoker opgeborgen.
Beide stoten hun sperma uit dat via een gootje onder het lijf naar de voorkant van de kop van de ander stroomt. Daar, in die voorkant zitten niet alleen de eierstokken, maar ook een sperma-opslagruimte. Het zaad wordt opgeborgen (elke worm slaat dus het zaad van de partner op) en de dieren gaan uit elkaar. Van bevruchting is nog geen sprake, ook al zijn er ondertussen al wel uren en uren verstreken.
Veilig in cocon
Een paar dagen later geschiedt de eigenlijke samensmelting, een klusje dat elke worm in zijn eentje klaart. Eerst omhult de worm zich weer met slijm afkomstig uit het zadel, waarna de worm haar eieren en het van de partner ontvangen zaad in het slijm loslaat. In die smurrie vinden eieren en zaad elkaar. Door flink te kronkelen, stroopt de worm de slijmhuid van zich af. Die verhardt tot een soort cocon waarin de eieren veilig zijn.
Na een paar weken kruipen piepkleine, heuse regenwormen uit het cocon.
Heb je ook leuke en interessante natuurvraag?
Stuur je vraag naar Roots: paul.bohre@newskoolmedia.nl. We proberen op alle vragen antwoord te geven.
PS: wist je dat een regenworm 10 harten heeft?
