Sinds kort heb ik enkele vleesetende planten. Eentje kan insecten vangen via een soort kelk die aan het uiteinde van het blad hangt. Onderin die kelk zit een laagje zoete vloeistof dat insecten lokt. Kruipt een insect naar binnen dan is zijn lot bezegeld. De wanden zijn namelijk zo spiegelglad dat eruit kruipen onmogelijk is. Slim.
Planten leven in een andere tijdsdimensie dan wij. Je ziet planten nooit uit zichzelf bewegen. Een boom staat vandaag op dezelfde plek als morgen. Dat houden ze soms eeuwen vol. Een boom leeft anders, trager. In ieder geval is die roerloosheid een belangrijke reden waarom planten met minder empathie worden benaderd dan dieren. Dieren reageren duidelijk, die willen iets. Maar planten?
De hoogste boom van Nederland, een Douglas van meer dan 50 meter hoog, staat in de paleistuin van het Kroon domein bij paleis Het Loo. Foto: Melchert Meijer zu Slochtern.
Doofstom en roerloos meubilair of groen behang, wordt er al nagedacht over planten dan is dat hoe er gemiddeld genomen naar planten wordt gekeken. Hoewel planten kunnen ruiken, zien, horen, voelen en nog veel meer, weigert het gros van de mensen toe te geven dat planten intelligent zijn. Ik geef toe, dat heeft bij mij ook wel even geduurd.
Een van mijn vleesetende plantjes duwde mij over de rand van de twijfel. Als er een vliegje landt op het blad van de venusvliegenvanger, waarop drie tastharen zitten, dan klapt hij dicht. Dat doet de plant alleen als de vlieg de tastharen twee keer aanraakt binnen twintig seconden. Alleen dan sluit de gevangenis zich razendsnel. Wat er daarna gebeurt is niet geschikt voor jonge kinderen. Waar ik de eerste keer vooral door was geschokt was de zichtbaarheid van de beweging. De plant leeft echt. Bewegen is leven.
Een vlieg is ten dode opgeschreven in het blad van de venusvliegnvanger. Foto: Edwin Giesbers
Mensen zijn dieren die kunnen denken, niet meer en niet minder. Toch weerhoudt een flink deel van de wereldbevolking dat niet om minderwaardig over dieren te doen. Dierenrechten? Onzin. Jagen? Dat is om de populatie gezond te houden. Bont dragen? Het is zo lekker warm.
Maar dieren zijn geen tweederangs burgers op aarde, het zijn geen redeloze machines zoals eeuwenlang werd gedacht. En planten zijn dat evenmin. Dat bewijst ook het boek Briljant Groen, de intelligentie van planten van Stefano Mancuso en Alessandra Viola. Natuurlijk, planten zijn anders. Ze hebben geen hersenen zoals wij. Ze hebben ergens in de evolutie gewoon een andere ‘keuze’ gemaakt. Maar anders zijn is geen argument om iemand zijn of haar rechten te ontnemen. Planten moeten – net als dieren – met waardigheid en respect worden behandeld, daar hebben ze recht op.
PS: lees in Roots ook het prachtige verhaal over vleesetende planten van natuurfotograaf Edwin Giesbers.
