‘Regenwouden zijn de longen van de wereld’. Je hoort het de laatste tijd vaak, nu de regenwouden in onder meer Brazilië in brand staan. Al gaat de vergelijking mank, het belang van het regenwoud voor de zuurstofhuishouding van onze planeet is essentieel. Natuurjournalist Geert-Jan Roebers legt uit hoe het zit.
Jungle van Puerto Rico. Foto: iStock
Natuurlijk zijn regenwouden geen longen in de letterlijke zin: longen onttrekken immers zuurstof aan de lucht en wasemen kooldioxide uit. Maar de boodschap is natuurlijk dat die weelderige regenwouden zuurstof maken en het equivalent aan kooldioxide binden. En wel in enorme hoeveelheden. De vraag is dan: hoeveel? Daar zou je ingewikkelde berekeningen op los kunnen laten. Dat is ook gedaan en daar rollen getallen uit als ’20 procent van de door de mens uitgestoten hoeveelheid kooldioxide’. Maar in plaats van narekenen kun je beter nadenken om te kijken of dat klopt. Allereerst een opfrissend lesje chemie. Niet schrikken van de formules, het is kinderlijk eenvoudig. Dit zijn de spelers:
C = koolstof
O2 = zuurstof
CO2 = kooldioxide
De echte chemici zullen sputteren dat waterstof vergeten wordt, maar voor het denkwerk hebben we die niet nodig.
Boom in de jungle van Suriname. Foto: Daniël Mulder
Verrassend saldo
Dan nu de scheikunde. Allereerst verbranding: dat is niks anders dan ergens O2 aan vastplakken. Koolstof brandt lekker en C met O2 maakt CO2. Zo simpel is dat. Het omgekeerde kan ook: de CO2 weer uit elkaar trekken tot C en O2. Dat is wat groene planten doen. De bomen in het regenwoud bijvoorbeeld. Ze doen dat op een bijzonder ingewikkelde manier, maar per saldo is het weer simpel: de C gaat in de stam, de O2 in de lucht. Een boom maakt dus hout en zuurstof. En heel veel bomen samen – zoals een regenwoud – zullen dus wel heel veel zuurstof maken.
Dat klopt, maar een regenwoud is meer dan bomen. Er leven ook dieren. Jaguars en papegaaien, maar vooral mieren, kevers en duizendpoten. En er leven allerlei schimmels en bacteriën. Die ploeg eet de C op en verbrandt die tot CO2. Toch niet zo veel? Jawel: precies evenveel. Het mooie van een regenwoud is namelijk dat het precies in evenwicht is. Elk boomblad valt een keer af, elke boom valt een keer om. En elk C’tje dat gebonden is, wordt uiteindelijk weer bevrijd en als CO2 in de lucht losgelaten. Het antwoord op de vraag is dus: nul.
Koolstofkluis
In het verre verleden zijn er wel wouden geweest die kooldioxide permanent uit de atmosfeer gehaald hebben. De koolstof daarvan zit al meer dan 300 miljoen jaar veilig onder de grond. Lekker laten zitten, die steenkool. En natuurlijk moeten we zeker de regenwouden laten staan. Maar pas in de laatste plaats omdat er in die bomen koolstof zit opgeslagen. Er zijn honderd betere redenen.
Hier lees je nog meer leuke natuurvragen
- Leven er in Nederland wandelende takken in het wild?
- Bloedzuigers vind je in de jungle, maar ook in Nederland?
