Het is nog volop winter, maar toch zijn er bomen die al in bloei staan. De zwarte els bijvoorbeeld, die hooikoortspatiënten zeker herkennen. Zwarte elzen groeien overal in Nederland, maar vooral in laagveengebieden en polders doen ze het goed.
Elzenkatjes in de winter. Foto: Mieke Hellwich
Waar water is zijn elzen. De zwarte els is de meest algemene soort. Hij vormt houtige, eivormige vruchten, ook wel elzenproppen genoemd. Eerst zijn ze groen, later worden ze bruinzwart. De basis voor de elzenproppen wordt gelegd in het voorjaar, dan verschijnen de katjes aan de bomen. De mannelijke katjes zijn lang, de vrouwelijke zijn kleiner en eivormig. Het vrouwelijke katje ontwikkelt zich tot een groene vrucht die in de herfst transformeert tot elzenprop.
De mannelijke katjes kunnen als ze rijpen tot 12 cm lang worden. Ze beginnen te bloeien voordat er blad aan de boom komt. Uit de lange rupsjes – de meeldraadkatjes – kun je nu geel stof zien wolken: stuifmeel. Met de wind komt dat stuifmeel terecht op de stampers van de vrouwelijke katjes, die op purperrode knopjes lijken. In de zomer groeien de vrouwelijke katjes uit tot houtige elzenproppen.
De zwarte els is een van de eerste boomsoorten die al in de winter begint te bloeien, en kan dus al hooikoorts veroorzaken terwijl er nog sneeuw en ijs ligt.
Wist je dat…
De gevleugelde zaadjes die uit de elzenproppen komen, drijven goed omdat ze een luchtkamertje hebben. Al drijvend verspreidt deze boomsoort zich over grote afstanden. In de winter zie je onder de els vaak sijzen en barmsijzen scharrelen op zoek naar zaden. Ook mezen zijn er dol op.
Meer leuke verhalen over bomen
- Bestaan er naaldbomen die hun ‘bladeren’ verliezen?
- Dit zijn de 10 hoogste bomen ter wereld.
- Al jaren vertelden bewoners van de Salomonseilanden verhalen over een reusachtige rat die kokosnoten kraakt. Hij is nu eindelijk gevonden.
Foto header: Gerrit van Ommering
