De maanvis is ontegenzeggelijk één van de vreemdste vissen ter wereld – zo niet de vreemdste. En deze (sub)tropische vis kun je zomaar ook hier treffen. Roots zet 7 weetjes over deze wonderlijke vis op een rij.
De maanvis in 7 weetjes
1. Geen doorsnee looks
Zijn bijnaam ‘vreemdste vis ter wereld’ dankt de maanvis aan zijn looks. Het is eigenlijk één en al kop – niet voor niets wordt hij wel ‘zwemmende kop’ genoemd. Ook zijn Latijnse naam ‘Mola’ verwijst naar zijn vorm: mola betekent molensteen, de grote platte steen die vroeger gebruikt werd om granen fijn te malen. Zijn kleur komt ook overeen met die van een molensteen; de taaie, dikke, ruwe huid varieert van wit tot grijs en bruin. Aan de onderzijde en bovenzijde heeft de maanvis vinnen die dienen als roeispanen. Je kunt een zwemmende maanvis makkelijk aanzien voor een haai, door zijn grote rugvin. Schubben heeft de maanvis niet. Zijn skelet is net als dat van ons gemaakt van been – het is een beenvis.
Het skelet van een maanvis in het natuurhistorische museum in Wenen | Foto: Sandstein (eigen werk) via Wikimedia Commons, CC BY 3.0
2. 300 miljoen eitjes
Moeder maanvis legt per keer wel 300 miljoen eitjes: het meest van alle gewervelde dieren. Toch worden er wereldwijd slechts enkele larven gevonden van de maanvis – waarom is vooralsnog een raadsel. Al heeft het vast ook te maken met zijn aanvankelijk bescheiden omvang in die peilloze diepten van de oceanen.
3. Van ieniemie sterretje tot zwaargewicht maan
Een maanvis groeit zijn leven lang door en kan liefst 4 m groot worden – en wel 2300 kg wegen. Met die indrukwekkende omvang is het de zwaarst bekende beenvis. Maar hij begint piepklein en oogt ook compleet anders dan de volwassen exemplaren. Een jong maanvisje heeft stekeltjes en ziet er eerder uit als een schattig zwemmend sterretje met oogjes dan als de nakomeling van de ‘molensteen’. In deze tweet zie je een volwassen exemplaar naast zo’n ukkie.
Een jonge maanvis | Foto: G. David Johnson (deze foto is ook te zien op de website van het Australian Museum) via Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0
Een duiker bij de Galapagos eilanden komt een maanvis tegen | Foto: Edgard Dias Magalhães (eigen werk), via Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0
4. Dobberaar
Al zwemt hij dus rechtop, de maanvis houdt ook van dobberen. En dat doet hij op zijn zij; zo vangt hij na een duik in de koude diepte maximaal de warmte van de zon op. Vandaar ook zijn Engelse naam ‘sunfish’. Ook handig aan dat horizontale zonnebaden aan de oppervlakte: zo kunnen vogels hem verlossen van zijn vele parasieten.
Dobberende maanvissen voor de kust bij Barcelona | Foto © Hans Hillewaert, via Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0
5. Kwallen op het menu
De maanvis slurpt graag kwallen op, maar eet ook plankton, kleine visjes en larven. Zelf heeft hij weinig natuurlijke vijanden. De vijanden die hij heeft zijn van een behoorlijk kaliber: zeeleeuwen, orka’s en haaien. En de mens, niet te vergeten. De maanvis wordt als delicatesse gegeten in Zuidoost-Aziatische landen.
6. Nieuwe soort
In 2017 ontdekte een Australische onderzoekster dankzij DNA-analyses voor het eerst sinds liefst 130 jaar een nieuw soort maanvis, naast de drie bekende soorten. Deze zogeheten Mola tecta kreeg de Engelse naam ‘hoodwinker sunfish’. Een verwijzing naar het feit dat hij zich zo lang verborgen had weten te houden; ‘hoodwink’ betekent beetnemen, misleiden.
7. Van de oceaan in de Noordzee
Maanvissen zwemmen in (sub)tropische wateren oceanen en zeeën. In de zomer trekken ze naar het Noordpoolgebied, zo vertelde ecoloog Arthur Oosterbaan van Ecomare aan NH Nieuws. In december zwemmen ze dan weer zuidwaarts – maar dan kunnen ze per abuis weleens de verkeerde afslag nemen bij Schotland. “En zo sukkelen ze dan in de Noordzee”, aldus Oosterbaan. Schrikken geblazen voor zo’n pechvis. Die Noordzee is behoorlijk fris en bovendien ondiep voor deze vis die het liefst op zo’n 200-300 meter diep zwemt. Jaarlijks wordt er minstens eenmaal wel zo’n onfortuinlijke vis gevonden, bij een aanhoudende (wester)storm meer. In de zomermaanden worden ze weleens gezien in het waddengebied. Vaak zijn het kleine exemplaren van zo’n 50 tot 60 cm. Maar in 1889 spoelde er een enorm exemplaar aan op Ameland, van liefst 2,73 m hoog bij 2,23 m breed.
Meer lezen
- Afgelopen december spoelde er ook een maanvis aan, op Ameland.
- Vind je zelf een (levende) maanvis? Neem contact op met Ecomare, via 0031 (0)222 317741.
- Op deze video op Facebook vertelt dierverzorger Jarco van Ecomare meer over de verzorging van de maanvis die deze maand werd gevonden in de haven van Texel.
- Dit zijn de 10 diepste oceanen en zeeën.
BRONNEN: O.A. NATURE TODAY | ECOMARE | WIKIPEDIA | AUSTRALIAN GEOGRAPHIC
BEELDEN: iSTOCK (HEADER) | WIKIPEDIA
