In het dierenrijk zijn camouflagekleuren vaak het motto. Maar sommige diersoorten tonen zich aan de wereld in een kleurig glitterkostuum. Ze gebruiken een natuurkundig trucje om zichzelf te hullen in alle kleuren van de regenboog – we noemen dat iriseren. Niemand weet waarom het is ontstaan en wat het evolutionaire nut ervan is. Maar dat deze iriserende dieren tot de meest spectaculaire verschijningen in de natuur horen staat vast. In Roots september zie en lees je er meer over – hier vast een voorproefje.
Wat is iriseren?
Heel simpel gezegd ontstaan iriserende kleuren door de interactie van licht met de structuur van een voorwerp. Licht wordt door verschillende structuren op verschillende manieren gebroken en de golflengten van het licht reageren op verschillende manieren op verschillende oppervlakken. Bij bepaalde kristallen ontstaat de lichtbreking bijvoorbeeld door kleine scheurtjes in het materiaal, terwijl in parelmoer het materiaal is opgebouwd uit veel dunne laagjes, die elk een ander effect op het invallende licht hebben. Het resultaat is een steeds wisselend kleurenspel, afhankelijk van de hoek waaronder je een iriserend voorwerp – of dier – bekijkt.
De driekleurige glansspreeuw leeft in Noordoost-Afrika en wordt heel soms in Nederland gezien. | Foto Hanne & Jens Eriksen / naturepl.com
Kleurige kevers
Van alle insecten komen iriserende kleuren het meest voor bij vlinders en kevers. Bij kevers is de meest voorkomende kleurschakering groen, maar er zijn soorten bij die heel wat meer kleuren in hun palet hebben. Sommige keversoorten zijn zelfs zo kleurrijk, dat hun schilden gewild zijn als sieraad of kledingornament. Vaak lijkt de kleurenpracht bij kevers voor camouflage te zijn, maar het kan ook dienen als waarschuwing (‘pas op, ik ben giftig!’) of als lokkertje voor partners.
Ben je benieuwd naar deze knappe kevers, zoals het groen zuringhaantje en de grote poppenrover? En wil je meer weten over het hoe & waarom van iriseren? Je leest en ziet het in Roots september – een jubileumeditie (10 jaar!). Daarin uiteraard nog veel meer, zoals:
- Mini-panters van de polder
- Nazomerwandeling langs de IJssel
- In de ban van egels – hier vast een online voorproefje
- De stand van de natuur
- Natuurommetje door de Van Dixhoorndriehoek
- Extra! Uitneembare vogelprent van Erik van Ommen
Je vindt Roots september in de winkelschappen en bestelt hem eenvoudig online via de webshop (tot en met 21 september betaal je géén verzendkosten). Oók leuk: bestel Roots september samen met het Vogelmagazine Najaar 2021 en betaal geen € 12,24 maar € 10,99.
CREDITS: TEKST DIEDERIK PLUG | FOTO HANNE & JENS ERIKSEN / NATUREPL.COM
Meer kleurenpracht in de natuur
Een maaltje scoren, een vijand afschrikken of jezelf verstoppen in het licht van de maan: ook in de natuur komt een lichtje dikwijls goed van pas. Allerlei organismen produceren dan ook natuurlijk licht: bioluminescentie. Van de aandoenlijke Hawaïaanse dwerginktvis tot de afschrikwekkende hengelaarsvis, van magisch groen oplichtende paddenstoelen tot neon-blauw zeevonk en koraal. Roots zet 10 lichtgevende organismen in de spotlights.
