“Ach, mijn Bobbie is nou eenmaal verlegen. En Wodan is empathisch.” Je hoort het nogal eens, antropomorfisme oftewel het toedichten van menselijke eigenschappen aan dieren. Maar is dat zo? Hebben dieren een karakter? Bij honden is het enigszins voorstelbaar, maar bij vissen? Natuurjournalist Monica Wesseling dook in de kwestie.
Universiteit Leiden deed onderzoek naar het karakter bij vissen. Ook al omdat vissen (in dit geval zebravissen) veel nakomelingen hebben, waardoor genetisch onderzoek mogelijk is. Vissen hebben bovendien geen broedzorg. De jongen zijn probleemloos van de ouders te scheiden. Het karakter achterhalen door praten is natuurlijk onmogelijk, maar de manier waarop dieren op situaties reageren, zegt genoeg.
Foto: Wikipedia
Dapperheidstest bij vissen
Als eerste was daar het luikje-onderzoek. Hiervoor werden tien zebravissen in een aquarium gebracht dat in twee compartimenten was verdeeld door middel van een schot met daarin een luikje. In het begin van de proef zwommen ze allemaal rustig in één compartiment. Tot het luikje werd geopend. Een deel van de vissen leek te schrikken en zwom weg van het schot, terwijl andere er juist ‘nieuwsgierig’ naartoe zwommen. Al snel zwom een zebravis door het luikje, gevolgd door nummer twee en drie. Nog een paar vissen volgden, sommige bleven in hun eigen helft. De test werd herhaald en herhaald. Resultaat: de eerste bleven de eerste. Die eerste drie lijken dus ’dapperder’ en ‘nieuwsgieriger’ te zijn dan de rest.
Maar zijn ze dat ook in andere situaties? Vissen herkennen zichzelf niet in de spiegel, maar zien zichzelf als potentiële vijand. De manier waarop ze op hun spiegelbeeld reageren, zegt dus iets over hun ‘moed’. De tien vissen werden individueel voor de spiegel gezet. En kijk: de manmoedige vissen uit de eerste test bleken ook hier dapperder dan de rest. Ze vielen agressief uit naar hun spiegelbeeld. De vissen die in de eerste test niet door het luikje durfden te zwemmen, vluchtten weg van de spiegel. Twee dapperheidstesten met steeds hetzelfde resultaat: dapper blijft dapper, bang blijft bang. Dapper is agressief, bang defensief.
Net mensen
De vis lijkt dus karakter te hebben. Maar hoe zit het met de jonge dieren? Is gedrag aangeboren? Een test werd gedaan met larven in een schaaltje dat met een slangetje verbonden was met een ander schaaltje. En ja hoor, ook bij de larven zijn het steeds dezelfde dieren die als eerste door het slangetje durven te zwemmen. Voor spiegelen zijn de larven nog te weinig ontwikkeld, maar kijken hoe ze zich in het bakje gedragen, kan wel. Vissen zijn dus net mensen; een deel van de dieren bestaat uit muurbloempjes, andere zwemmen rond. En ook hier: de dapperen uit de eerste test zwemmen, de aarzelende en al helemaal de schijtluizen kleven vast aan de wand. Het is ongelooflijk, maar het lijkt toch echt: ook vissen hebben een karakter. Zelfs jonkies van enkele millimeters groot.
Bultrugwalvis. Foto: Wikipedia / NOAA Photo Library.
Laat je verrassen door nog meer leuke natuurvragen!
- Een walvis is geen vis, maar waarom noemen we een walvis dan walvis?
- Leven er giftige vissen in Nederland? Jazeker!
- Heeft een vis ook dorst?
- Google werkt aan ‘gezichtsherkenning‘ bij vissen.
Foto header: iStock
