Libellen vliegen niet alleen ’s zomers rond, sommigen soorten vliegen door tot einde van het najaar. Zoals de jagende paardenbijters die je nu boven de tuin ziet. Soms in groepjes bij elkaar.
Wie nog geregeld in de tuin bezig is, zal hem zeker rond zien vliegen. Zelfs tot laat in de schemer: de paardenbijter. Met zijn lengte van 5,5 tot 6,5 centimeter behoort hij tot de kleinere glazenmakers, een prachtig gekleurde libellenfamilie. Als hij gaat rusten kun je mooi zijn prachtige kleuren bekijken. Een donker achterlijf met mozaïektekening van licht gekleurde vlekken. De zijkant van het borststuk is donker, met twee gele banden die aan de bovenkant vaak blauw getint zijn. Schouderstrepen bij beide geslachten gereduceerd tot korte streepjes.
Spijker
Het belangrijkste kenmerk van deze libel vind je op de rugzijde van achterlijfsegment 2: een grote gele spijker. De verschillen tussen man en vrouw zie je vooral aan de oogkleur: bij het mannetje zijn ze bruinblauw, bij het vrouwtje bruin met geel of groen. De blauwe glazenmaker, een andere soort, heeft deze spijker ook, maar die heeft veel grotere schouderstrepen. Het mannetje heeft een blauw achterlijf, het vrouwtje voornamelijk bruin met kleine lichtblauwe of gelige vlekken.
Biotoop
In Nederland plant de paardenbijter zich voort in allerlei typen stilstaand water, waaronder kleine en middelgrote plassen, poelen, tuinvijvers en sloten. De voorkeur gaat uit naar wateren met een goed ontwikkelde oevervegetatie, zoals brede gordels van riet, lisdodde, waterlelie, gele lis of biezen. Maar ook in wateren met bijvoorbeeld veenmos en krabbenscheer vindt voortplanting plaats. De larven kunnen zich zelfs ontwikkelen in brak water, zoals (voormalige) drinkputten, poelen en kleine plassen in Zeeland, Zuid-Holland en op de Waddeneilanden.
Jagende paardenbijters
De paardenbijter is een laat vliegende soort: van begin juli tot in november. De grootste aantallen vliegen nu, in september. Paardenbijters zijn vooral in de middag actief, op warme avonden zelfs tot diep in de schemering. Ze worden vaak in groepen aangetroffen, jagend langs bosranden op boomkruinhoogte. Mannetjes vertonen territoriaal gedrag langs de waterkant, maar zijn minder agressief dan andere glazenmakers. Eitjes worden door het vrouwtje afgezet in allerlei levende en dode plantendelen.
Bijzondere feiten
De paardenbijter is een zwerflustige soort, die grote afstanden aflegt. Incidenteel worden grote groepen zwervers waargenomen, die (buiten Nederland) vele duizenden individuen kunnen omvatten. Ook imago’s van Nederlandse oorsprong die nog niet aan voortplanting toe zijn, hebben geen binding met water en kunnen overal verwacht worden. De paardenbijter dankt zijn naam aan het feit dat hij jaagt op dazen en vliegen, insecten die met name rondom paarden vliegen. Dus in plaats van de paarden te belagen helpt de paardenbijter ze juist!
Foto bovenaan: Paul Böhre
Libellen zien er van dichtbij prachtig uit. Bekijk dit model maar eens van dichtbij!
In dit boek over de libellen van Overijssel staat veel info over 65 soorten.
Wil je veel soorten libellen van dichtbij zien, wandel dan eens dit Ommetje door het Woldlakebos.
