De distelvlinder heeft af en toe een ‘invasiejaar’; er zijn er dan heel erg veel. 2019 lijkt hard op weg zo’n jaar te worden. De vlinders zijn nu vanuit Zuid-Europa onderweg naar ons land. Waarnemers uit Frankrijk, Spanje en Portugal melden dat de aantallen erg hoog zijn. Maar inmiddels fladderen ze ook overal in Nederland.
De distelvlinder maakt een lange reis. Zijn leven begint in de Sahel in Afrika. Van daaruit vliegt de distelvlinder steeds verder naar het noorden. Dat duurt verschillende generaties: de vlinders die we hier zien, zijn de (achter)kleinkinderen van de vlinders die uit Afrika vertrekken. Als de weersomstandigheden en windrichting goed zijn, kunnen er grote aantallen distelvlinders ons land bereiken. En het lijkt er op dat 2019 zo’n jaar is.
Distelvlinders die hier rondvliegen hebben er 4.000 kilometer opzitten. Foto Paul Bohre
Van Afrika naar Europa
In de winter kruipen de distelvlinders in Midden-Afrika uit de pop. Ze vertrekken dan van hun geboortegrond en vliegen over de Sahara. In Noord-Afrika zit de trektocht erop en planten distelvlinders zich voort. Ongeveer een maand later, het is dan februari, steken de nieuwe distelvlinders de Middellandse Zee over naar Zuid-Europa. En daar herhaalt de cyclus zich nog een keer. In april gaat de volgende generatie – dit zijn dus al de ‘kleinkinderen’ van de distelvlinders die in januari vertrokken – nog verder noordwaarts. Die vlinders komen zo rond het van begin mei Nederland binnen. Ze hebben er dan een reis van 4.000 kilometer op zitten.
Mee- of tegenwind
Hoeveel distelvlinders er uiteindelijk in Nederland aankomen, is afhankelijk van het weer en de windrichting. Is het in Afrika te droog, dan zijn er maar weinig rupsen die uiteindelijk vlinder worden omdat voedsel dan schaars is. Rupsen van de distelvlinder eten met name distelsoorten en grote brandnetel. Bij voldoende regenval is er meer dan genoeg bladgroen en zullen er ook meer vlinders uit de pop komen. Ook de windrichting is belangrijk. In 2018 waren de omstandigheden goed, maar half april draaide de wind plots naar het noorden. Door deze tegenwind werden de vlinders in andere richtingen geblazen, en waren de aantallen in Nederland niet erg hoog. Het laatste jaar dat alle omstandigheden goed waren, was in 2009. Toen werd Nederland overspoeld door distelvlinders. Voor het Meetnet Vlinders werden er toen meer dan 25.000 geteld, terwijl dat in andere jaren schommelt tussen 250 en 1500.
In invasiejaren kan de distelvlinder in het hele land gezien worden, regelmatig snoepend van nectar. Foto Paul Bohre
Massaal doortrekkende distelvlinders
Als alles meezit kunnen er miljoenen vlinders meedoen aan de trek. Dat is niet altijd zichtbaar, want ze trekken niet altijd laag over. Distelvlinders kunnen op ruim een kilometer hoogte vliegen en zich laten meevoeren op de luchtstromen; ze vliegen dan met een snelheid van wel 50 kilometer per uur.
Distelvlinders trekken niet in groepen, zoals vogels dat doen. Iedere vlinder vliegt individueel richting het noorden. Omdat ze de weg van de minste weerstand zoeken, zorgt dat ervoor dat de meeste vlinders in dezelfde richting vliegen. En dan lijkt het toch een beetje op een groepje.
Op sommige plekken is de trek ook heel duidelijk zichtbaar. In Amerika, waar distelvlinders ook van zuid naar noord trekken, is de trek nu ook goed op gang. Door een barrière in het landschap zijn de vlinders hier op zoek naar een doorgang, en pas dan zie je hoeveel het er zijn.
Check hier of ze bij jou in de buurt zijn gezien.
Bron: De Vlinderstichting Nederland
