Brandnetels prikken. Als je er met blote benen doorheen loopt, krijg je allemaal jeukende bultjes. Een vervelende plant dus. Maar vlinders houden van brandnetels. Hoe kan dat en hebben zij geen last van dat gif? Kars Veling van de Vlinderstichting legt uit.
Eigenlijk zijn het niet de vlinders die gek zijn op brandnetels, het zijn de rupsen. De rupsen van het landkaartje bijvoorbeeld lusten alleen maar brandnetel. Als de plant er niet meer zou zijn, gaan deze rupsen dus dood. Ook de rupsen van dagpauwoog, kleine vos en atalanta zijn gek op brandnetels. Ze kunnen goed tegen het gif dat de plant heeft omdat ze zich er helemaal aan aangepast hebben. Doordat ze zich op een of enkele planten hebben ‘gespecialiseerd’, kunnen ze met alle stoffen in die plant omgaan. Ze kunnen eruit halen wat erin zit! Dat is heel slim, maar het veroorzaakt ook afhankelijkheid. Als de betreffende plantensoort er niet is of als er bijvoorbeeld een ziekte optreedt waardoor deze verdwijnt, neemt de vlindersoort ook af.
Hongerige minirupsjes
Er zijn ook vlinders waarvan de rupsen niet aan een of enkele planten gebonden zijn, maar die gewoon alles eten. Ook dat is slim, want als je heel veel verschillende planten lust, is er altijd wel wat te eten in de buurt. Toch zit ook daar een nadeel aan, want omdat ze veel planten eten kunnen ze niet alles optimaal gebruiken. Zo zie je dat het een kwestie van keuze is. De brandnetelvlinders gaan zeer efficiënt met die plant om maar hebben problemen als brandnetel verdwijnt. Andere vlinders kunnen niet optimaal gebruik maken van de planten die ze eten, maar omdat ze veel soorten lusten, komen zij ook prima aan voldoende voedsel.
Brandnetelvoorkeur
Vrouwtjes zetten de eitjes altijd af op de brandnetel, zodat de minirupsjes van pak ’m beet 1 millimeter direct kunnen beginnen te eten en niet eerst nog een stuk moeten sjouwen. Je ziet wel dat iedere vlindersoort een net iets andere voorkeur heeft voor de plaats waar de brandnetel staat. Allemaal hebben ze de voorkeur voor brandnetels in de bosrand, maar het landkaartje zit het diepst in het bos, terwijl de dagpauwoog meer de rand opzoekt en de kleine vos vaak eitjes afzet verder van het bos.
Vloeibaar voedsel
En de vlinders zelf? Die houden helemaal niet van brandnetel. Vlinders hebben geen kaken en kunnen dus geen planten eten. Vlinders hebben een roltong en eten vloeibaar voedsel: de nectar die wordt gemaakt door bloeiende planten. Die planten maken nectar om insecten te lokken die er vervolgens voor zorgen dat ze bestoven worden. Brandnetel maakt helemaal geen nectar aan want het stuifmeel wordt door de wind verspreid van de ene naar de andere plant. Voor de voortplanting heeft brandnetel dus geen insecten nodig.
Als vlinders op een brandnetel zitten is het om te zonnen of om eitjes af te zetten. Van de brandnetelhaartjes hebben ze geen last. Mannetjes zijn ook in de buurt van brandnetels aanwezig omdat ze weten dat daar de verse maagdelijke vrouwtjes uit komen. Het landkaartje legt de eitjes op een heel speciale manier op de onderkant van een brandnetelblad. Het vrouwtje plakt de eitjes aan elkaar zodat er prachtige kralenkettinkjes ontstaan.
Meer interessante natuurvragen
- Waarom doet het pijn als je een brandnetel aanraakt?
- Waarom fladderen vlinders eigenlijk?
- Hoe warmen nachtvlinders zich op?
- Zijn er vlinders die in 3 generaties per jaar vliegen?
- De mooiste vlinderwandelingen vind je hier.
