De trek van de Amerikaanse monarchvlinder is beroemd, maar minstens zo indrukwekkend is de trek van de distelvlinder. Die steekt de Sahara en de Middellandse Zee over en zwerft via Zuid-Europa naar het Noorden. Begin mei arriveert deze kleurrijke vlinder in Nederland. Met in zijn kielzog de atalanta en de kolibrievlinder.
Trekvogels zoals de boerenzwaluw of de grutto kent bijna iedereen. Die overwinteren in Zuid-Europa of Afrika en komen dan in het voorjaar naar Nederland om te broeden. Maar vlinders trekken ook, zoals de distelvlinder. Ook de atalanta en de oranje en gele luzernevlinder zijn trekvlinders die vanuit het zuiden Nederland binnenkomen. “En de kolibrievlinder, een nachtvlinder die ook overdag actief is, wordt sinds een aantal jaar ook steeds vaker gespot”, vult Ineke Radstaat aan, die werkt bij De Vlinderstichting. “En de gamma-uil niet te vergeten.”
Het aantal distelvlinders dat jaarlijks Nederland bereikt, varieert sterk. Wel blijkt dat in jaren waarin er veel Saharazand richting Europa waait, er ook veel distelvlinders zijn. Waarschijnlijk profiteren ze van de wind in de rug. Foto: Paul Böhre
Distelvlinder is een luchtnomade
Wanneer de koude adem van de winter nadert, hanteren de Nederlandse dagvlinders verschillende strategieën om te overleven: als ei, rups of pop. Maar er zijn ook soorten die als vlinder de winter doorstaan op een beschut plekje. Denk aan citroenvlinder, dagpauwoog of gehakkelde aurelia. En er zijn vlinders die de warmte van de zon opzoeken.
Radstaat: “Die trekken in het najaar richting Frankrijk, Spanje, Portugal of nog verder, naar Afrika. De atalanta en de kolibrievlinder maken die reis naar Zuid-Europa in één keer. Eenmaal ter plekke zoeken ze een partner, planten zich voort en sterven. Maar de distelvlinder is meer een nomade. Die trekt in verschillende generaties door, tot diep in Afrika. Een reis van duizenden kilometers. Ze maken door het jaar heen dus een ronde over twee continenten.”
Vlindertrek: 4.000 km naar Nederland
“Vanuit de Sahel, een strook land in Afrika tussen de Sahara in het noorden en het tropische en vochtige gebied in het zuiden, trekken distelvlinders begin januari de grote zandbak van de Sahara over”, zegt Radstaat. In Noord-Afrika leggen ze eitjes en dan begint de cyclus van dood en geboorte. Rond februari steken de nieuwe distelvlinders de Middellandse Zee over naar Zuid-Europa. Daar herhaalt het patroon zich weer. In april kiezen de verse distelvlinders – dit zijn dus al de ‘achterkleinkinderen’ van de distelvlinders die na aankomst in de Sahel hun eitjes hebben gelegd – het luchtruim richting het noorden. Die vlinders komen begin mei over de grens Nederland binnen. Vanuit de Sahel tot aan Nederland is dat een reis van zo’n 4.000 kilometer.
Meer berichten over vlinders
- Dagvlinders moeten zich eerst opwarmen in de zon voor ze kunnen vliegen, maar hoe werkt dat bij nachtvlinders?
- In De mooiste VLINDER- & VOGELWANDELINGEN van Nederland vind je 16 wandelroutes door de meest vogel- en vlinderrijke natuurgebieden van Nederland. Van het Friese weidegebied tot de heuvels in Limburg en van het coulisselandschap in de Achterhoek tot de duinen langs de Noordzee.
Wandelen in vlinderhotspot Westerwolde
In de nieuwe Roots van mei vind je een uitgebreide reportage – met wandelkaart en routebeschrijving – over Westerwolde: een heuse vlinderhotspot. Zin om dit gebied te ontdekken? Bestel dan het meinummer eenvoudig online. Gebruik de kortingscode ‘GRATIS’ en je betaalt geen verzendkosten.”
Foto bovenaan: Theo Bosboom
