Voor een plant is het duingebied niet de makkelijkste leefomgeving: het droge zand, de zilte bries, de brandende zomerzon. Toch groeit en bloeit er van alles. Voor botanici zijn de duinen een paradijs. Ook hartje zomer.
Bescheiden schoonheid: de duinroos
Bij een roos heeft iedereen een beeld, maar bij de meeste mensen is dat een ander beeld dan de bloem van de duinroos. Dat is geen protserige donkerrode prop, maar een subtiel crèmekleurig bloempje met een bescheiden vijftal kroonbladeren. De duinroos heeft ook geen slungelige stengel met verspreide grove punten, maar een kort stengeltje bezaaid met
venijnige stekeltjes. En hij krijgt geen oranjerode bottels, maar glanzend zwarte. Hoewel de hoogte van de struik bescheiden is, reikt het wortelstelsel diep. Zo kan de duinroos bij duinwater op plekken waar dat voor andere planten buiten bereik is. Ook overstuiving met duinzand komt hij snel te boven. Zo maakt de duinroos zijn naam waar.
Intrigerend bloempje: parnassia
In het duingebied word je doodgegooid met parnassia: vrijwel elke kustgemeente heeft wel een instelling of uitspanning met die naam. De duinplant waarnaar ze genoemd zijn vind je minder vaak, maar in de meeste natte duingraslanden kun je hem wel zien bloeien. Zeker nu, want het is een echte zomerbloeier. Neem dan de moeite om een parnassiabloempje van dichtbij te bekijken, want er is een hoop aan te zien.
Opmerkelijk zijn de groene aderen in de witte kroonblaadjes. Merkwaardig zijn de vijf extra toefjes niet-functionele meeldraden. Ronduit intrigerend is de krans van goudglanzende knopjes. Het lijken honingdruppels, maar ze voelen droog aan. Het zijn uithangborden naar de nectarklieren die dieper in de bloem verborgen zitten.
Lees ook:
Op deze 4 hotspots zie je zeker parnassia
Geduldige pionier: slangenkruid
Slangenkruid, een stekelig behaarde duinplant, is een pionier: hij ontkiemt vooral op open duinzand. De zaden hebben soms jaren gewacht tot de omstandigheden goed zijn. Ook daarna is slangenkruid geduldig. Het eerste jaar vormt het alleen een bladrozet. Meestal maakt hij het tweede jaar bloemen.
Voelt hij zich nog niet sterk genoeg, dan stelt slangenkruid de bloei nog een jaartje uit. In de knop zijn de bloemen roze, bij het ontluiken kleuren ze hemelsblauw. Na de zaadvorming sterft de plant af en wachten de zaden weer hun kans af.
Filmtip
Als je regelmatig op internet wilde planten opzoekt, dan ken je waarschijnlijk de website Flora van Nederland (floravannederland.nl) al. Van honderden planten – waaronder ook de duinplanten uit dit artikel – vind je er een portret, de meeste met determinatievideo van zo’n twee minuten.
Meer bijzondere duinplanten zie je in Roots juli-augustus, een extra dikke zomereditie. Pak ‘m mee uit het winkelschap of bestel ‘m eenvoudig online via de webshop (binnen Nederland betaal je geen verzendkosten).
Tekst: Geert-Jan Roebers Foto bovenaan: Getty Images
Meer duinen
- Wat een vraag: welke kever liep hier in de duinen?
- Wie de term orchideeën hoort, zal in eerste instantie waarschijnlijk denken aan hoge, fel gekleurde planten in het moeras. Maar er zijn ook soorten die juist op schrale grond leven. Of op dennennaalden of zomaar in een wegberm. Juist dit zijn bijzondere mini-orchideeën.
- Rond de grens van Noord- en Zuid-Holland en snuffelend aan de Noordzee liggen de Amsterdamse Waterleidingduinen. In het zuiden van dit natuurgebied ligt De Zilk. Hier kun je nog urenlang in je eentje ronddolen en word je overladen met cadeautjes als intense stilte, mooie vergezichten en winterse pareltjes in het mos. Lees hier de Roots wandelreportage over De Zilk.
Wat je leest in Roots november:
- November + treevember: aanpoten!
- Successtory: de oehoe
- Herfstwandelen in het spoor van de Hierdense Beek (+ routekaart)
- Natuurommetje bij Zuidlaren
- De mooiste lezersfoto’s van eekhoorns
- Film ‘Het wilde België’: in gesprek met de maker
- 11x pretty in pink, van zoutmeer tot roze dolfijn
En nog veel meer. Bestel deze Roots snel – binnen Nederland betaal je geen verzendkosten.
