Niet alleen de wolf is in opmars in West-Europa. Ook zijn kleinere neef de goudjakhals komt onze kant op. Onlangs werd bekend dat op 22 november 2019 in een bos in Drenthe een goudjakhals was vastgelegd op een wildcamera. Is Nederland klaar voor dit ranke roofdier?
De komst van de wolf in Nederland houdt de gemoederen flink bezig. Natuurlijk heeft dit tot de verbeelding sprekende dier veel fans onder natuurliefhebbers, maar lang niet iedereen is gecharmeerd van dit grote roofdier. Glenn Lelieveld van het Wolvenmeldpunt van de Zoogdiervereniging: “Wilde dieren vinden hun weg hoe dan ook, of wij mensen dat nou leuk vinden of niet. Behalve de wolf nadert nu ook de goudjakhals de grens van Nederland. Deze neef van de wolf is inmiddels drie keer op camera vastgelegd, niet toevallig ook op de Veluwe. Het is dan ook niet meer de vraag of de goudjakhals zich hier gaat vestigen, maar wanneer.”
Goudjakhals: 3 keer gespot in Nederland
Voor goudjakhalzen is West-Europa een compleet nieuw gebied. Sinds de jaren 80 van de vorige eeuw breiden ze hun leefgebied uit, richting het westen. Waarom ze dat doen is de vraag. Minder jacht op dit dier en een veranderend landgebruik lijken voor de hand liggende redenen. Het veranderende klimaat, vooral de minder strenge winters, kunnen ook een oorzaak zijn. De eerste voortplanting in Oostenrijk en Italië is al een feit en zwervende jonge dieren zijn aangetroffen in veel landen in West Europa; in Zwitserland, Duitsland en zelfs Denemarken. En recent ook in Nederland. Op 19 februari 2016 werd de eerste goudjakhals in Nederland aangetoond met een fotoval op de Veluwe, op 18 oktober 2017 de tweede. En op 22 november 2019 werd in een bos in Drenthe wederom een goudjakhals vastgelegd op een wildcamera.
Foto: Wim Hoek
Bang voor de goudjakhals?
Volgens Lelieveld “is het inmiddels geen vraag meer of de goudjakhals zich hier gaat vestigen, de vraag is alleen wanneer dat gaat gebeuren.” Als de goudjakhals zich daadwerkelijk in Nederland vestigt, zal niemand daar iets van merken. “De dieren zijn schuw en vooral in de schemering en in de nacht actief.”
Moeten we ons ongerust maken voor de komst van dit slanke roofdier? In principe niet. Als ze met rust gelaten worden, zijn ze niet gevaarlijk voor mensen. Wel is het raadzaam om afval goed buiten bereik van de dieren te houden. Verder kunnen goudjakhalzen, net als vos of wolf, schade toebrengen aan ‘landbouwhuisdieren’, zoals kippen, geiten en konijnen. In het buitenland blijkt dit echter veel minder voor te komen dan bij vos en wolf. Bovendien zijn de preventieve maatregelen die voor vos en wolf genomen worden ook effectief voor het voorkomen van schade door de goudjakhals.
Fruit en vuilnis
Qua eetpatroon lijken goudjakhalzen het meest op vossen: het zijn alleseters. De grootste prooi die ze kunnen vangen, is het kalf van een damhert of een ree, maar ze hebben een sterke voorkeur voor kleinere prooidieren, zoals muizen (50 procent). Ook eten ze hazen en konijnen, muskus- en beverratten, afgevallen fruit, eieren, zaden en afval. Doordat ze zo flexibel zijn in hun dieetkeuze kunnen ze op veel verschillende plekken voorkomen. Goudjakhalzen geven de voorkeur aan rustige gebieden met dekking, zoals bossen, maar ook landbouwgebieden met her en der een bosje vormen een uitstekend leefgebied. Ze mijden grote open vlaktes. Gebieden dicht bij menselijke bebouwing zijn ook in trek vanwege het afval dat daar te vinden is.
Foto: Burgers Zoo
Nederland is geschikt
De manier van leven van de goudjakhals lijkt weer meer op die van de wolf. Goudjakhalzen leven ook in roedels waarbij de jongen van vorige jaren hun ouders helpen met het grootbrengen van de nieuwe generatie. Als de jongen ongeveer twee jaar oud zijn, gaan ze op zoek naar eigen territoria. Ze gaan dan aan de zwerf en komen zo in nieuwe gebieden terecht. Lelieveld: “Het is de verwachting dat Nederland geschikt leefgebied is voor de goudjakhals. We hebben inmiddels in kaart gebracht waar we hem het eerst verwachten. Dat is in elk geval niet waar de wolf nu voorkomt, want de twee soorten matchen niet samen. We gaan spannende jaren tegemoet.”
Meer weten of zelf een goudjakhals gezien?
Het Wolvenmeldpunt van de Zoogdiervereniging ontvangt graag alle meldingen van wolven én goudjakhalzen. Hierbij is bewijsmateriaal (bijvoorbeeld foto’s en filmpjes) essentieel om met zekerheid te kunnen zeggen of het inderdaad een van deze soorten is.
