Na een lange periode van afwezigheid, maakt de otter zijn rentree in de natuurgebieden waar hij thuishoort. Natuurfotograaf Edwin Giesbers stond er met zijn neus bovenop én maakte kennis met Trapper, de eerste otterspeurhond.
Tot zeker de helft van de vorige eeuw vond menigeen dat de beste otter een dode otter was; de dieren werden tot 1954 sterk bejaagd. Maar ook watervervuiling, habitatverlies, vissterfte, verdrinking in visfuiken en het groeiende verkeer waren de oorzaak van het verdwijnen van de otter, zo’n dertig jaar geleden. Na jaren van overleg en discussie gaf uiteindelijk het Ministerie van Landbouw, Natuur en Visserij opdracht tot herintroductie. Tussen 2002 en 2008 werden dertig otters uitgezet, tien mannetjes en twintig vrouwtjes, afkomstig uit Polen, Wit-Rusland en Zweden. Ze werden uitgezet in het nationale park Weerribben-Wieden in de kop van Overijssel en in de Rottige Meente in Friesland. Zo ontstond een nieuwe kernpopulatie van otters die de basis zou gaan vormen voor de terugkeer van de otter in heel Nederland.
Foto: iStock
Gevoelige snorharen
Een rij luchtbellen in het water verraadt zijn aanwezigheid. Een moment later komt de forse platte kop van het ottermannetje boven water; hij kijkt mij aandachtig aan. Hier, in het ruim opgezette en groene Wildpark Anholt in Duitsland – net over de grens bij Arnhem – zijn in het verleden ook jonge otters geboren, die daarna weer op diverse plekken zijn uitgezet. Na het korte oogcontact zwemt het mannetje soepel verder door het water en duikt onder om een tel later verderop de oever op te lopen. Dan pas vallen zijn lange gestroomlijnde lichaam op en de gespierde staart die dienstdoet als stabilisator en roer.
Otters zijn optimaal aangepast voor een leven in en rondom het water. Met hun gespierde lichaam, waterdichte vacht – die ze een aantal weken na de geboorte krijgen – en zwemvliezen tussen de tenen zijn het echte waterkampioenen. Duiken doen ze ook als de beste; ze kunnen wel 4 minuten onder water blijven, waarbij ze de oren en neusgaten afsluiten.
Otters jagen vooral op vis als snoek, baars en paling. Deze weet de otter zelfs in troebel water te vangen doordat hij bewegingen van vissen met zijn uiterst gevoelige snorharen kan opvangen. Ook andere dieren die bij het water leven, staan op zijn menu zoals ratten, watervogels en amfibieën.
Hekel aan bruggen
Dankzij de herintroductie vanaf 2002 is de otter in Nederland bezig met een mooie comeback. De kernpopulatie in de laagveenmoerassen in de Kop van Overijssel en Zuidoost-Friesland bestaat naar schatting uit minimaal 94 dieren. Uit onderzoek is gebleken dat er minder genetische variatie is tussen de otters in de oorspronkelijke herintroductiegebieden en de nieuw gekoloniseerde gebieden. Vanwege de kans op inteelt adviseerde onderzoeksinstituut Wageningen Environmental Research (WENR, voorheen Alterra) om niet-verwante otters uit te zetten buiten het kerngebied. Ark Natuurontwikkeling heeft hierbij een coördinerende rol en bovendien de ontheffing voor bijplaatsing van otters in Overijssel, Gelderland en Limburg. “De otters komen van een fokprogramma dat is opgezet door ARK en GaiaZoo, wildvang uit Oostenrijk en zo nu en dan plaatsen wij weesotters uit Oostenrijk en Hongarije bij in Nederland”, vertelt Melanie Pekel van ARK natuurontwikkeling.
Naast de bijplaatsing gebeurt kolonisatie vanuit kerngebieden ook op eigen kracht. Pekel: “Otters zijn solitaire, oevergebonden dieren en kunnen gemakkelijk afstanden van 10-15 kilometer per dag afleggen. Vrouwtjes met jongen leggen naarmate de jongen ouder worden steeds grotere afstanden af en in de aanloop naar volwassenheid kunnen otters afstanden afleggen van 30 tot wel 100 km op zoek naar nieuw leefgebied. Otters hebben de gewoonte zich te verspreiden via oevers. Waar een watergang een weg kruist, steken otters deze vaak over land over. Ze kiezen er dus niet voor om onder bruggen of door duikers te zwemmen. Het oversteken van wegen is levensgevaarlijk en aanrijdingen zijn dan ook doodsoorzaak nummer één – zo’n 25 procent van de Nederlandse otters wordt jaarlijks doodgereden.”
In het Roots aprilnummer van vorig jaar (nog steeds verkrijgbaar in onze shop) lees je het volledige artikel over de olijke otters. Op ons YouTube kanaal geven we je alvast een lief voorproefje.
Foto bovenaan: Edwin Giesbers
