Rupsen worden vaak gezien als lelijk en afstotelijke voorbodes van een vlinderpracht die nog moet komen. Toch komen juist onder de nachtvlinders hele mooie en bijzonder gevormde kleurrijke rupsen voor.
Wanneer je een rups vindt, is het over het algemeen lastig om die op naam te brengen. Er is weinig literatuur voorhanden waarin rupsen uitgebreid behandeld worden, en veel soorten zien er bovendien vooral zwartgrijs uit. Gelukkig zijn er ook verschillende soorten met zo’n opvallend uiterlijk dat zij niet te verwarren zijn met andere soorten en dus wel eenvoudig op naam gebracht kunnen worden. En, extra leuk: iedere soort heeft weer zijn eigen manier om zich van vijanden te ontdoen.
Veel vijanden
Want eigenlijk is dat hun grootste ‘probleem’, iedere minuut van de dag… Hoe blijf ik leven om later te veranderen in een fladderende vlinder. Dat is toch vooral het verhaal van de rups: eten en gegeten worden. Overal loeren vijanden. Van mijten en sluipwespen tot vogels. Alleen al tijdens de eerste vijftien dagen van hun leven eten koolmezen honderden rupsen. Zo’n mees probeert het uitkomen van de eieren precies te plannen als er ook veel rupsen voorhanden zijn.
Alleseters
Rupsen eten zelf ook werkelijk van alles. Wortels, stengels, bloeiwijzen (stampers). Sommige soorten leven zelfs in paddenstoelen. Je kunt het zo gek niet bedenken of ze eten het. Het zijn echte voedselmachines. Daarom is hun lichaamsbouw betrekkelijk eenvoudig: 1 kop, 13 lichaamssegmenten. Eten, poepen en groeien is de hoofdtaak. En omdat ze zoveel eten, is hun huid uiterst elastisch. Zo’n huid heeft wel een limiet qua oprekken. Daarom vervellen de rupsen regelmatig. Sommige soorten wel vijf keer.
Kleurrijke rupsen
Bij de laatste vervelling verandert de rups uiteindelijk in een pop. Dit wordt verpoppen genoemd. Als de rups volgroeid is, verpopt hij hangend aan een tak of blad of op (en soms onder) de grond. Veel rupsen verlaten de waardplant om zich in de grond of in de strooisel laag te verpoppen. Hieruit kruipt uiteindelijk de vlinder, waarna de cyclus is voltooid. En iedere soort, van ei tot pop, heeft weer zijn eigen verhaal. En dat maakt de wereld van de nachtvlinders zo ongelooflijk boeiend.
- Check De Vlinderstichting om een rups op naam te brengen.
- Wat een vraag: hoe kunnen nachtvlinders vliegen zonder zich op te warmen in de zon?
Foto bovenaan: rupsen eekhoornvlinder, foto Cees Buys. De vlinder is vernoemd naar de bizarre vorm van de rups. De vlinder zelf is vrij saai qua kleur en vorm.
