Iets meer dan twee jaar geleden, in de nacht van 1 op 2 januari 2019, verloor het containerschip MSC Zoe 342 containers in de Noordzee ten noorden van de Waddeneilanden. 3,2 miljoen kilo aan goederen verdween in de schuimende zee. Nog altijd is ruim 800.000 kilo niet opgeruimd.
In de nacht van 1 op 2 januari 2019 vaart het bijna 395 meter lange containerschip MSC Zoe richting Bremerhaven. Aan boord zijn 8.062 containers, opgehaald in Azië. Het einddoel is het Poolse Gdansk. Op het moment dat de MSC Zoe langs de Waddeneilanden vaart, staat er een noordwesterstorm met windkracht 8 tot 9. De golven zijn hoger dan huizen, soms tot wel 11 meter hoog. In dit ondiepe deel van de Noordzee raakt het schip in het stormgeweld vermoedelijk zelfs af en toe de bodem.
Die nacht verliest het schip 342 containers. In twee verloren containers zitten gevaarlijke stoffen: één met peroxide en één met 1.400 kilo aan lithium-ion-batterijen. Bij het uiteenvallen van deze batterijen kunnen allerlei giftige stoffen vrijkomen. Maar ook containers met speelgoed, schoenen, bad-eendjes, kleding en elektrische apparatuur verdwijnen in de kolkende zee. In eerste instantie werd gedacht dat het om 30 containers ging. Pas dagen later blijkt dat er 342 containers weg zijn. 3.257 ton, dat is meer dan 3,2 miljoen kilo aan goederen, belandde in zee. 800.000 kilo is nog altijd niet opgeruimd.
Stop het containerverlies
Bij Ellen Kuipers, expert scheepvaartveiligheid en rampenbestrijding bij de Waddenverenging, slaat de schrik om het hart als ze het nieuws hoort. Al jaren waarschuwt ze dat op de druk bevaren Noordzee – de zuidelijke Noordzee is een van de drukst bevaren zeeën ter wereld – een ongeluk in een klein hoekje schuilt. Het is erger dan ze zich kon voorstellen, de kust van het Waddengebied is veranderd in een vuilnisbelt: van piepschuim tot My Little Pony’s en van schoenen tot flatscreens, overal spoelt troep aan. En dat elk getij opnieuw.
In de nacht van 2 op 3 januari 2019 kan Kuipers nauwelijks slapen: “Ik dacht: wat als een ander schip tegen de containers vaart en er een olielek ontstaat. Dat is funest voor de Wadden omdat het gebied twee keer per dag droogvalt. De olie bedekt dan de kwetsbare bodem. Ook wisten we niet wat er in de containers zat. Dat is trouwens nog altijd een groot probleem: de ladinglijsten van de containers zijn onduidelijk over de inhoud. Dat moet echt snel veranderen.”
Het complete achtergrondverhaal ‘2 jaar na de ramp met de MSC Zoe’ vind je in het winternummer van Roots. Daarin lees je ook hoe Stichting Duik de Noordzee Schoon zich inzet om de rommel van de zeebodem te halen. Bij deze extra dikke editie ontvang je ook de Roots Jaarkalender 2021 t.w.v. € 4,99. Bestel snel online: je betaalt bij bestelling van dit pakket géén verzendkosten!
‘800.000 kilo is niet opgeruimd’
Dagenlang is Kuipers, samen met collega’s en talloze vrijwilligers, druk om de opruimacties in goed banen te leiden. Bijna twee jaar na de ramp is de MSC Zoe nog steeds een belangrijk dossier voor Kuipers, die als expert op 28 oktober 2020 aanwezig was bij het rondetafelgesprek in de Tweede Kamer. Daar werd gesproken over het rapport dat de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) maakte over de containerramp. “Dat rapport is uniek”, vertelt Kuipers later aan de telefoon. “De OVV zegt daarin dat voor kwetsbare natuur zoals het Waddengebied het voorzorgsprincipe geldt. Ze schrijven letterlijk dat elke verloren container in dit gebied er één te veel is en dat containerverlies vermeden moet worden.”
Stichting Duik de Noordzee Schoon (DDNS) bestaat uit 75 vrijwilligers. Samen hebben ze op 162 wrakken rommel verwijderd. In totaal heeft DDNS al 63.000 kilo aan afval en netten uit de Noordzee gehaald.
“Wat we in ieder geval zeker weten is dat nog altijd is 800.000 kilo niet is opgeruimd”, vertelt Kuipers een dag na het rondetafelgesprek in Den Haag. “En waar alle rommel ligt weten we ook niet precies, want het wad en de Noordzeekustzone zijn dynamische gebieden. Maar het moet wel weg, want het plastic belandt in de magen van vogels en zeezoogdieren. En door verwering kunnen de grotere stukken plastic eindigen als micro- of nanoplastics. En dat vinden we weer terug in de magen van vissen. Het hele ecosysteem raakt dus vervuild. En uiteindelijk belandt het probleem in de vorm van vis op ons bord.”
Meer lezen over de zee
- Het is er donker en vaak koud, en ze herbergen onnoemelijk veel geheimen. Vind je het gek, gezien die enorme dieptes. Dit zijn de tien diepste oceanen en zeeën op een rij.
- Wist je dat zeeën en oceanen ook zuurstof leveren? Eén op de twee ademhalingen heb je te danken aan de oceaan.
Foto’s: Joost van Uffelen / stichting Duik de Noordzee Schoon.
