De vele wateren in Nederland warmen op in de gulle lentezon. De libellenlarven die wisten te overleven kruipen uit het water omhoog, langs rietstengels en oeverplanten. Tijd om hun prachtige vleugels uit te slaan. Maar terwijl sommige libellen floreren, beleven anderen zware tijden.
De opmars van de libellen
Tot en met 2007 ging het zeer goed met de libellen in Nederland – afgezet tegen de jaren negentig. Oorzaak: betere waterkwaliteit en natuurvriendelijker beheer van wateren en oevers. Ook de klimaatverandering legde de libellen geen windeieren. Daardoor voelden de zuidelijke soorten zich hier steeds meer thuis. De libellen die leven in voedselrijk stilstaand water (laagveen en moeras) zitten nog steeds in de lift. De sierlijke witsnuitlibel bijvoorbeeld, die graag vertoeft op de bladeren van waterlelies. De zadellibel was voorheen zeldzaam, maar beleefde in 2019 een waar topjaar. Hij kwam in grote getale naar Nederland en plantte zich massaal voort. Ook de libellensoorten die leven bij stromend water doen het prima, hun aantal is gestabiliseerd.
Witsnuitlibel in het Fluitenkruid. Foto: Hans Jansen
Zorgenkindjes onder de libellen
De gewone oeverlibel en het lantaarntje zijn twee algemene soorten die nu zware tijden beleven. Net zoals de soorten die leven in hoogveen en vennen, dus in voedselarm stilstaand water. De heidelibel, de gewone pantserjuffer, de maanwaterjuffer en de venglazenmaker zie je tegenwoordig steeds minder. De zwarte heidelibel floreerde tot voor kort in Nederland maar keldert rap in aantal. In veel heidegebieden is hij inmiddels zeldzaam.
Eierleggende maanwaterjuffers. Foto: Muriel Polet
De zwarte heidelibel. Foto: Jan Huijbers
Waarom dan toch die zware tijden: (deels) giswerk
De oorzaak van die afname zit ‘m waarschijnlijk deels in de chemische kwaliteit van veel wateren – die is voor menig libel toch nog niet afdoende. En waar de zuidelijke libellensoorten aanvankelijk een opmars toonden en profiteren van de warme Nederlandse zomers, lijden de meer noordelijke soorten daar juist onder. Niet alleen vanwege die droogte zelf, maar ook omdat ze dan qua voedsel concurreren met de grotere, sterkere (zuidelijke) soorten.
BRON O.A: COMPENDIUM VOOR DE LEEFOMGEVING
BEELD: KARIN DE JONGE (VAN EEN BANDHEIDELIBEL BIJ ZONSOPKOMST)
Meer over libellen
- Op het Compendium voor de Leefomgeving zie je de libellentrend van 1991 tot en met 2019 uitgezet in een grafiek.
- Welke libellensoorten er bij jou in de buurt leven zie je hier.
- Het is best een klus, transformeren van een larve in een libel.
- De Vlinderstichting monitort de libellenstand in Nederland, via het meetnet libellen tel je mee.
- Fotogeniek zijn ze zeker – en zo zet je libellen ook goed op de foto.
