Oudste landdier ter wereld: Jonathan de reuzenschildpad

Het álleroudste landdier ter wereld is een reuzenschildpad. Jonathan, zoals het dier genoemd werd, kroop uit het ei in de eerste helft van de negentiende eeuw, zo rond 1832. Hij brengt zijn oude dag door op Sint-Helena, een eiland in de Atlantische Oceaan.

In 1832 uit het ei 

Waar Jonathan precies uit het ei kroop is onbekend. Hij arriveerde in elk geval in 1882 op Sint-Helena, een klein vulkanisch eiland in het zuiden van de Atlantische Oceaan. Hij was meegenomen als cadeau voor Sir William Grey-Wilson, de latere gouverneur van het eiland. In de begeleidende brief stond dat Jonathan “volgroeid” was, zo meldt Smithsonian Magazine – en dat is ook te zien op een foto uit die periode. Jonathan was in 1882 dus al minstens 50 jaar oud en kroop in 1832, waarschijnlijk zelfs eerder, uit het ei. 

Jonathan’s oude dag

Anno 2023 is Jonathan 190 jaar. Zo’n respectabele leeftijd gaat gepaard met enkele ouderdomsgebreken; zo is hij blind en kan hij niet meer ruiken. Aan zijn eetlust mankeert echter niets, mits het hem – zo eens per week – met de hand wordt gevoerd. Zijn 190e verjaardag in december 2022 ‘vierde’ Jonathan met een driedaags verjaardagsfeest, zo deelde het Sint Helena Bureau van Toerisme in een twitterbericht. Met een heuse taart van groenten en fruit, omdat hij dol is op kool, komkommer, wortels, appels en banaan.

Jonathan’s bezigheden als 190-jarige, aldus zijn Engelse dierenarts Joe Hollins tegen een verslaggever van Guinnes World Records: slapen, eten, zonnebaden. Én paren, want eenzaam is Jonathan op zijn oude dag niet. Op het terrein waar hij woont leeft hij samen met drie andere reuzenschildpadden: Emma, Fred en David. Met Emma paart hij regelmatig, en hij kruipt ook weleens bovenop Fred, zo meldde Hollins. 

Op 184-jarige leeftijd werd Jonathan – voor het eerst! – gewassen door zijn dierenarts. Video: St. Helena Government

Jonathan heeft weliswaar 190 kaarsjes uitgeblazen, het gaat nog prima met ‘m. Video: St. Helena Tourism

Meer zien van Jonathan’s residentie?
In 2014 en 2020 bezocht Floortje Dessing Sint Helena voor haar programma’s Floortje Naar het Einde van de Wereld en Floortje Terug naar het Einde van de Wereld. Ze bracht ook een bezoekje aan Jonathan, en praatte met zijn dierenarts. Je kunt die afleveringen terugkijken via NPO Start.

190 jaar: een historisch perspectief

Jonathan overleefde dus twee wereldoorlogen, maar daarin is hij niet uniek. Wél uniek is dat hij in dezelfde eeuw leefde als, om maar iemand te noemen, Charles Darwin. Jonathan’s leeftijd in een historisch perspectief qua (voor mensen) belangrijke mijlpalen: 

• 1838: de eerste foto van een mens 
• 1876: het eerste telefoontje
• 1903: de eerste vliegtuigvlucht 
• 1969: de eerste mensen op de maan

Lees ook:
De 10 oudste dieren van de wereld

Van uitsterven behoedde eeuwelingen: reuzenschildpadden

Jonathan is een Seychellen reuzenschildpad (Aldabrachelys gigantea hololissa). Er bestaat wat controversie over zijn soort, aldus de IUCN: hij verschilt genetisch gezien niet van de Aldabra reuzenschildpad (Aldabrachelys gigantea). Volgens Wikipedia is hij daar een ondersoort van. In elk geval behoort Jonathan tot de familie Landschildpadden (Testudinidae). 

Reuzenschildpadden werden bijna uitgeroeid vanwege hun vlees. Ze werden door o.a. walvisvaarders aan boord gebracht: doordat ze lang zonder water en voedsel konden waren ze een bron voor vers vlees. Ook om hun olie werden ze gedood; die werd gebruikt voor olie-lampen. De grootste populatie (Aldabra) reuzenschildpadden, zo’n 152.000 dieren, leeft nu op de Aldabra atol – sinds 1982 beschermd gebied omdat het is verklaard tot Unesco Werelderfgoed.

Op de Galapagos eilanden leefden volgens National Geographic ooit 250.000 reuzenschildpadden. Minstens twee soorten raakten uitgestorven, dankzij de oprichting van de Galapagos National Park Service (GNPS) en Charles Darwin Foundation (CDF) werden andere soorten voor dat lot behoed. Nu leven er zo’n 15.000 reuzenschildpadden in het wild; zo’n 12 verschillende (onder)soorten, aldus de Galapagos Conservation Trust. De dieren worden gemiddeld zo’n 100 jaar oud, dus tussen die 15.000 bevinden zich vast heel wat eeuwelingen.

Jonathan is overigens niet de oudst bekende reuzenschildpad. Dat was Adwaita, een Aldabra reuzenschildpad die uit het ei kroop omstreeks 1750. Hij stierf op 22 maart 2006 in de Alipore dierentuin in Calcutta (India) op een leeftijd van 255 of 256 jaar. 

Vegetarisch of toch niet…?

In juli 2020 shockeerde een Seychellen reuzenschildpad iedereen door een kuiken van een stern te doden en op te eten. De schildpad leefde op Frégate, een eiland dat deel uitmaakt van de Seychellen. “Compleet onverwacht gedrag, dat nooit eerder werd gezien in wilde schildpadden”, aldus Justin Gerlach, onderzoeker aan het Museum van Zoölogie van de Universiteit van Cambridge. De bizarre gebeurtenis werd op video vastgelegd door een andere onderzoeker. “De schildpad bewoog zich voort in zijn normale, langzame tempo – het hele gebeuren duurde zeven minuten en was nogal gruwelijk”, zo beschreef Gerlach het. Hij publiceerde er zelfs over in het wetenschappelijke tijdschrift Current Biology. 

Foto bovenaan: Luke McKernan, Jonathan, CC BY-SA 2.0
Bronnen: o.a. IUCN, Current Biology, Smithsonian Magazine, BBC, Wikipedia

Meer lezen

Reuzenbomen bieden voedsel en schuilplekken aan talloze dieren. Ze produceren gigantische hoeveelheden zuurstof en binden enorm veel kooldioxide. De grootste natuurlijke wolkenkrabbers vind je, spoiler alert, niet hier om de hoek. Roots zocht uit waar wel, en wat nu écht de tien allerhoogste bomen van de wereld zijn.