Als het landschap in maart nog kaal en grauw is, toont de sleedoorn al haar prachtig witte tooi. Een voedselparadijs voor vroege insecten, en een topplek voor vogels die er veilig kunnen broeden. Natuurfotograaf Edwin Giesbers struinde in de Ooijpolder langs de bloeiende sleedoorn en sprak met natuurexperts over het biodiversiteitsbelang van deze voorjaarsbloeier.
Het is een koude maartdag in de Ooijpolder bij Nijmegen, al doet het zacht schijnende zonnetje haar best. Het is echter altijd, ongeacht de tijd van het jaar en het weer, genieten als ik hier rondwandel. Vooral door de aanwezigheid van de vele vogels. Bij de Oude Waal – een buitendijkse oude strang van rivier de Waal – zijn talloze overwinterende vogels te zien, zoals smient, wintertaling, nonnetje en grote zaagbek. En binnendijks in de polder zijn grote groepen kolganzen en grauwe ganzen aanwezig, naast de sleedoorn.
En met wat geluk kun je daartussen soms ook een enkele roodhalsgans ontdekken. Die zie ik nu niet, maar een groep ganzen gaat ineens de lucht in. De oorzaak is al snel duidelijk: een zeearend vliegt over. Vals alarm, want de enorme roofvogel, ook wel vliegende deur genoemd, vliegt verder. Niet veel later is de rust weergekeerd en keren ganzen terug op het land om verder te gaan foerageren.
Insecteneldorado
In het grotendeels grauwe landschap valt een grote struik op: de sleedoorn. Deze is in groten getale aanwezig, vaak in heggen. Door de eerste zonnige dagen van maart zijn de knoppen geopend en staat nu de sleedoorn prachtig in bloei. De bladeren verschijnen pas na de bloei, waardoor de maagdelijk witte bloemen in de heggen des te meer opvallen. Een mooi gezicht!
Als ik besluit om dichter bij zo’n heg te gaan staan, valt me pas de bedrijvigheid in de sleedoorn op. Talloze insecten bezoeken de bloemen voor nectar en stuifmeel. Bijen, hommels en vliegen, maar ook vlinders als dagpauwoog en gehakkelde aurelia. Deze laatste overwintert als imago op de bodem tussen de sleedoorn. De dagpauwoog overwintert wat meer beschut, in een schuurtje of holle boom. Als het warm genoeg is, worden ze actief en hebben ze meteen een rijkelijk gevulde dis in de vorm van de bloeiende sleedoorn. Lekker opwarmend in het zonnetje zitten ze op de bloemetjes van de struik, het zijn de eerste vlinders die ik dit jaar zie.
Sleedoorn bessen: is sleedoorn eetbaar?
Laat in de herfst verschijnen de diepblauwe vruchten van de sleedoorn. Ze hebben wat weg van pruimen en naar alle waarschijnlijkheid is de sleedoorn daar een van de stam– houders van. Ze lijken wel smakelijk, maar zijn dat voor mensen zeker niet. De bessen van sleedoorn zijn niet eetbaar.
Ze zijn wrang en zuur. Een van de volksnamen van de sleedoorn is dan ook ‘trekkebek’. Na een periode van flinke vorst wordt de smaak wel wat milder, maar een redelijk te pruimen sleedoornjam krijg je pas na langdurig koken met veel suiker. Overigens vallen de vruchten wel in de smaak bij (trek)vogels.
Het vervolg van dit artikel lees je in Roots maart.
Meer lezen
- Zo maak je zelf een bijentuin vol met wilde bloemen
- Nu te fotograferen: bomen en struiken in lentetooi
Tekst en foto bovenaan: Edwin Giesbers
