Met een Dolfijn speuren naar bruinvissen

De bruinvis, de kleinste tandwalvissoort, is (weer) steeds vaker in de Waddenzee te vinden. Onderzoekers willen weten hoe en waarom. Iedereen kan als burgerwetenschapper aan dat onderzoek meedoen. Roots voer mee aan boord van expeditieschip Dolfijn op de proefvaart van Expeditie WaddenWalvis.

Over een rustige Waddenzee koerst het meer dan honderd jaar oude schip Dolfijn op de westpunt van Schiermonnikoog af. De veerboot naar Lauwersoog passeert, een zeiljacht in zijn kielzog. Onder het eiland vaart een viskotter oostwaarts, een zwerm meeuwen in zíjn kielzog. Wind is er amper, de stroming is ook zwak. De rode en groene boeien die de geul markeren, staan fier rechtop in het water. Het schip is met zijn passagiers op weg naar het Westgat, het zeegat tussen Ameland en Schiermonnikoog. Daar hoopt expeditieleider Casper Meinders bruinvissen aan te treffen: “De zeegaten tussen de eilanden zijn als de deur tussen de Noordzee en de Waddenzee. Daar maken we een goede kans.”

In 2022 begon Meinders met zijn vrouw Anja Mellink het bedrijf Wadexpedities: “Als antwoord op het grootschalige toerisme op de Waddenzee.” Hij wil zijn gasten de Waddenzee, zijn grote liefde, op een duurzame en kleinschalige manier laten ontdekken. Meinders ziet het als zijn missie om iedereen het unieke van het wad te laten beleven. “Bij onze expedities gaat het er niet om zo snel mogelijk naar een zandbank met tachtig rustende zeehonden te scheuren en dan gauw terug naar de haven voor frietjes. Wij varen langzaam en werken met kleine groepen. Ik wil mensen graag weer actief leren kijken. Want als je goed kijkt, zie je zo veel meer. En één voorbij zwemmende zeehond met een dikke schol in zijn bek is net zo mooi om te zien als tachtig zeehonden.”

Lees ook:
Eerste hulp bij zeehonden ja/nee?
Steeds meer grijze zeehonden in de Waddenzee

Bruinvissen in de Waddenzee

Maar om zeehonden gaat het vandaag niet. De tocht op deze zomerse voorjaarsdag draait om bruinvissen. Ooit was deze walvissoort net zo gewoon in de Waddenzee als kikkers in een boerensloot. Tot ze er verdwenen. De zeehonden verging het ongeveer hetzelfde. Decennialang waren hun aantallen in de Waddenzee zorgwekkend klein, maar vanaf de jaren 90 zitten ze in een opwaartse lijn. Nu gebeurt iets vergelijkbaars met de bruinvissen in de Waddenzee. Meinders, die al meer dan twintig jaar over het wad struint, ziet hun driehoekige vinnen de laatste jaren steeds vaker boven het wateroppervlak uitsteken.

Ook andere organisaties viel het op. Samen met de Rijksuniversiteit Groningen is de Waddenvereniging bezig een onderzoek op te zetten naar bruinvissen in de Waddenzee: waarom komen ze terug, waar zitten ze, waarom precies daar, hoe is hun conditie?

De Waddenvereniging vroeg Meinders of hij en Mellink een speciale expeditie wilden opzetten om het verhaal van de bruinvis in de Waddenzee aan het publiek te vertellen. Als er íemand is die graag verhalen vertelt, is hij het. Dat blijkt meteen na onze inscheping als hij aftrapt met een kleine masterclass bruinvissen. De interessante weetjes vliegen het gezelschap – bestaande uit Meinders’ gidsen, een paar vrienden, een handjevol journalisten en wetenschappers – om de oren.

Ooit een landdier

Zo is de bruinvis (Phocoena phocoena) de kleinste soort onder de tandwalvissen. Aan zijn skelet is nog goed te zien dat dit zeezoogdier ooit een landdier is geweest: bruinvissen hebben bijvoorbeeld een ruggengraat en een soort van schouderbladen. Twee botjes bij het bekken zijn de overblijfselen van wat eerder in de evolutie achterpoten waren. Ook hebben ze vier magen, net als herten en runderen.

Benieuwd naar de rest van de reportage en meer weetjes over bruinvissen? Je leest het in Roots juli-augustus, nu in de winkel en eenvoudig online te bestellen via de webshop.

Ga mee, help mee

• Ook mee op WaddenWalvis Expeditie en meehelpen aan het onderzoek naar bruinvissen in de Waddenzee? Tot eind augustus staan verschillende expeditietochten gepland, vanuit Lauwersoog. Kijk voor meer info op waddenwalvis.nl.
• Zie je een bruinvis in de Waddenzee zwemmen? Download je foto’s of video op bovengenoemde site of op waarneming.nl. Meinders en Mellink organiseren ook andere tochten op de Waddenzee en -eilanden: meer info vind je op wadexpedities.nl.

Meer lezen/zien

• Natuurshot van de week: nieuwsgierige zeehond
• EHBO voor vogels (1): zo help je gevonden zeevogels
• Bultruggen in de Noordzee: zo zit dat

Tekst: Annemarie Bergfeld
Foto bovenaan: Ecomare, Salko de Wolf