Er zijn steeds minder insecten in Europa. Dat was al officieel vastgesteld in Duitsland, maar sinds kort is de achteruitgang in Nederland ook wetenschappelijk bewezen.
Natuurmonumenten gaf de Radboud Universiteit van Nijmegen en het Kenniscentrum Eis de opdracht om de Nederlandse situatie in kaart te brengen. In Duitsland bleek het aantal insecten de afgelopen 27 jaar met 76 procent te zijn afgenomen. Nu blijkt dat in Nederland vergelijkbare cijfers gelden. Twee gebieden in Nederland zijn onderzocht, in Drenthe en in Noord Brabant. Het aantal loopkevers is in de afgelopen 22 jaar met 72% gedaald in de Drentse natuur, in de Brabantse natuur daalde het aantal nachtvlinders met 54% de afgelopen 20 jaar. De eindconclusie is dat de afgelopen 27 jaar ongeveer tweederde van alle onderzochte insectengroepen verdwenen is.
Dat zijn schokkende cijfers. Sommige mensen vragen zich af hoe erg deze achteruitgang is. Zij zien vooral de voordelen van minder insecten. Zoals minder gekriebel tijdens een picknick in het gras en autoruiten die langer schoon blijven.
Grote gevolgen
Maar de gevolgen van deze achteruitgang zijn veel groter dan je in eerste instantie zou denken. Insecten spelen een belangrijke rol in de kringloop van de natuur. Ze zijn bijvoorbeeld zelf vaak de prooi van vogels. Minder insecten betekent dus ook minder vogels. In Frankrijk is onlangs niet alleen de achteruitgang van insecten maar ook van vogels onderzocht. Daaruit bleek een afname van 33% van het aantal vogels de afgelopen 18 jaar. Ook voor veel zoogdieren zijn insecten de belangrijkste voedselbron. En als er niet voldoende insecten meer zijn om te helpen bij de bestuiving van onze bloemen en gewassen, heeft dat natuurlijk ook grote gevolgen.
De oorzaken van de achteruitgang zijn grotendeels bekend. De landbouw gebruikt nog steeds teveel chemische middelen die funest zijn voor insecten. Frank Berendse, oud hoogleraar natuurbeheer in Wageningen zegt er in zijn boek “Wilde apen” dit over: “De vraag is hoe lang we nog moeten wachten voordat er verstandige maatregelen worden genomen. Het is bijna onvoorstelbaar dat in het verleden de industrie werd verplicht de uitstoot van verontreinigende stoffen tot vrijwel nul terug te brengen, terwijl de Nederlandse akkerbouw nog steeds grote hoeveelheden extreem giftige stoffen breeduit in het buitengebied mag verspreiden.
Slecht en goed nieuws
Tot slot is er nog slecht en goed nieuws. Het slechte nieuws: de Nederlandse onderzoeken zijn gedaan in natuurgebieden, het vermoeden bestaat dat de situatie in landbouwgebieden nog veel ernstiger is. Het goede nieuws: als er tijdig wordt ingegrepen blijken insecten vaak wel in staat te zijn een grote “come back” te organiseren!
Wil je meer weten over dit onderwerp, lees dan het boek Wilde apen van Frank Berendse. Dat kun je hier bestellen.
Gegroefde lapsnuitkever, foto Marc-Peter Kooistra
