De meerkoet is een van onze bekendste watervogels. Met zijn gitzwarte pak en hagelwitte snavel compleet met harnas nestelt deze watervogel de komende maanden in menige sloot. Maar wist je dat een deel ’s winters wegtrekt? En dat er uit Oost-Europa juist honderdduizenden hier komen overwinteren?
Het is nu echt lente: voor meerkoeten de tijd van de grote volksverhuizing. Van de 110.000-140.000 meerkoeten die in Nederland broeden, overwintert het merendeel ook hier. Een deel trekt echter weg naar Spanje en Portugal. Op onze beurt ontvangen wij honderdduizenden Oost-Europese vogels. In de winter vormen de meerkoeten soms grote groepen van wel duizenden vogels op de grote wateren. Vooral het IJsselmeergebied, het Markermeer en de Randmeren zijn favoriet – maar ook de Maasplassen in Midden- en Noord-Limburg, De Wieden en de Delta zijn in trek.
Pais en vree
In de wintermaanden gaat het er in de groepen kalmpjes aan toe. Er is immers vrouw noch territorium te claimen. Er is juist innige samenwerking, bijvoorbeeld bij een aanval of dreiging van een roofvogel. Ook het voedsel zoeken gaat makkelijker met meer. Ontdekt een meerkoet een concentratie aan driehoeksmosselen of waterplanten, dan apen de anderen hem na vaak zonder enige schermutseling.
Opspelende hormonen
Zodra de lente begint, gaan de hormonen opspelen is het gedaan met de rust. De Hollandse meerkoeten die elders hebben overwinterd komen terug, de buitenlanders vertrekken weer en het grote geruzie gaat beginnen. Ze verspreiden zich en zijn al snel op elke boerensloot of klein watertje te zien, ook in de stad. Door het stoppen van de jacht hebben meerkoeten hun schuwheid verloren. Ook door de aanleg van waterrijke woonwijken is bewoond gebied inmiddels ontdekt als nieuw broedgebied.
Knokken
Voor een vrouw en territorium is het voor de meerkoet knokken geblazen. Twee mannen die een territorium bevechten, zwemmen allereerst met de kop laag op het water, de snavel met helderwitte bles fier vooruitgestoken, het achterlijf omhoog en de staart opgericht naar elkaar toe, elk in de hoop de ander danig te imponeren. Is de ene oud en ervaren en de andere een beginneling, dan is vaak het pleit hiermee beslecht. Oud tegen oud en beginneling tegen beginneling gaat minder eenvoudig. Imponeren is niet genoeg. Knokken!
Survival of the fittest
Met uitgeklapte vleugels gaan ze op de poten staan en bonken met de borst tegen elkaar. Felle uithalen met de vlijmscherpe, kromme nagels volgen en maar al te vaak vloeit er bloed. De scherpe snavel in het gevoelige vel net boven de snavel van de ander slaan, is ook bijzonder populair. De veren vliegen in het rond, schele kreten weerklinken. Dan opeens lijkt te zijn uitgemaakt wie zich winnaar mag noemen. De verliezer druipt af; beiden fatsoeneren het verenpak. Het is echt menens dit gevecht en het komt dan ook wel voor dat een van de twee het leven laat. De natuurlijke ‘survival of the fittest’ en daarmee evolutionair verantwoord.
Stampen
De bouw van het nest kan beginnen. Een nest dat altijd gebaseerd is op een flinke hoop takken met modder die flink is aangestampt. Op het plateau komt wat er maar voorhanden is. In natuurgebieden bijvoorbeeld lissen en waterplanten, in de stad heel vaak rommel. Een bende van fietsband tot cd en van kleerhanger tot kleding. Na vier tot tien dagen liggen er evenzoveel eieren en volgt dik drie weken broeden. Broeden en bedrog. Dus: rotzak, moordenaar en vechtersbaas? Nee hoor, dat valt reuze mee. Geniet vooral van zijn sneaky loopje, de keffende, blaffende vrouwtjes en nasaal roepende mannen, de witte blessen op een donkere dag. De meerkoet: een heerlijke vogel om in de buurt te hebben.
Onderzoek
Bioloog Auke-Florian Hiemstra, onderzoeker bij Naturalis, doet onderzoek naar waarom meerkoeten zoveel zwerfvuil gebruiken bij de bouw van hun nest. Iedereen kan hieraan meewerken door te melden wat hij of zij ziet liggen op een nest.
Deze tekst is van (wijlen) Monica Wesseling en is eerder gepubliceerd in Roots Vogelmagazine.
Foto bovenaan: Agami/Han Bouwmeester
Wat een vraag
- Waarom heeft een meerkoet van die aparte gelobde tenen?
- Kan een meerkoet duiken?
Wat je leest in Roots Vogelmagazine Najaar 2023:
- De raaf: alles over een miskend genie
- Zo herken je de 4 snippensoorten
- 5 Zwanensoorten in beeld
- Zo fotografeer je zeevogels
- Gek vogelgedrag verklaard
- Vogelrijke rondreis op Lesbos
En nog veel meer – dus bestel dit Roots Vogelmagazine snel! Binnen Nederland betaal je geen verzendkosten.
