Waar de Rijn in de buurt van het dorpje Millingen aan de Rijn Nederland instroomt en zich opsplitst in Waal, IJssel en Nederrijn, ligt Nationaal Landschap de Gelderse Poort. Het is een geweldig gebied om te genieten van de vogelrijkdom die er in de wintermaanden neerstrijkt.
Tekst & foto’s Edwin Giesbers
Lang geleden persten de uitlopers van ijstijdgletsjers in wat nu de Gelderse Poort is enorme stuwwallen omhoog. Vervolgens wrong de Oerrijn zich daar met kracht doorheen en zo ontstond het splitsingspunt van Rijn en Waal. Eeuwenlang voerden de grote rivieren slib, zand en klei aan en vormden overstromingen het landschap. Later werd de rivier door de mens getemd met kunstmatige oevers en dijken. In dit fraaie landschap liggen enkele bijzondere natuurgebieden zoals de Millingerwaard, Meinerswijk, Rijnstrangen en de uitwaarden van de Ooijpolder.
Natuurlijke processen
De Gelderse Poort speelt een belangrijke rol als voorbeeldgebied, waarin duurzaam uiterwaardenbeheer wordt gekoppeld aan natuurontwikkeling. In het Plan ooievaar uit 1986 werd voorgesteld om in de uiterwaarden natuurontwikkeling ruimte te geven en de landbouw meer te concentreren in het binnendijkse gebied. Vanwege de periodieke overstromingen kon de landbouw zich namelijk niet optimaal ontwikkelen. Door in de uiterwaarden voldoende oppervlak voor de natuur te reserveren kon er meer ruimte worden gegeven aan natuurlijke processen die bij een rivier horen, zoals overstromingen, sedimentatie, erosie en natuurlijke begrazing door grote grazers. Hierdoor zou een meer natuurlijk landschap ontstaan met een prominente plaats voor ooibossen. Meinerswijk werd in het jaar 1991 het eerste voorbeeldterrein van Plan ooievaar in de Gelderse Poort. In 1992 volgde de natuurontwikkeling in de Millingerwaard, die inmiddels is uitgegroeid tot een oppervlakte van 700 hectare. Dankzij het werk van organisaties als WNF, Staatsbosbeheer en Ark Natuurontwikkeling is in de loop der tijd een prachtig rivierenlandschap met een dynamische natuur ontstaan; een heuse Nederlandse wildernis in optima forma.
Beeld: Edwin Giesbers
Eldorado voor vogels
De Gelderse Poort heeft haar internationale bekendheid vooral te danken aan de vogels. Er broeden maar liefst meer dan 160 soorten in de Gelderse Poort in het voorjaar en zomer. Dit is zo’n 80 procent van de Nederlandse broedvogelfauna. Veel soorten broeden in grote aantallen maar natuurlijk zijn er ook diverse zeldzame soorten zoals de kwartelkoning, roerdomp, grote karekiet en recent ook de grauwe klauwier. Het bolwerk van de zwarte stern vind je hier. En een soort als de kerkuil is dankzij het werk van vogelbeschermers voor dit gebied behouden gebleven. Ook in de winterperiode is het voor vogelaars een prachtig gebied. Het kan er door de openheid van het gebied guur en koud zijn. Vooral als de noordenwind er doorheen waait en je het gevoel geeft op de Noordpool aanbeland te zijn. Maar de polder en de uiterwaarden hebben zich dan gevuld met vele vogels: doortrekkers en wintergasten. En die zijn in het open landschap bij het water of in kale struiken en bomen prima waar te nemen. Vooral op een hoger punt – staand op een dijk – heb je bij een uiterwaardenplas een goed zicht op de veel verschillende vogelsoorten die zich daarin hebben verzameld.
Het hele artikel is terug te lezen in ons huidige nummer.
Nog meer leuke weetjes over vogels vind je in het nieuwe februarinummer van Roots. Bestel deze eenvoudig online. Je krijgt het nummer dan zonder verzendkostenthuisgestuurd.
