Tegen de achtergrond van de inktzwarte kosmos, fonkelt de aarde als een blauwe edelsteen. Die blauwe kleur ontstaat doordat zonlicht weerkaatst op het water, dat circa 71 procent van het aardoppervlak bedekt. En wist je dat zeeën en oceanen ook zuurstof leveren? Eén op de twee ademhalingen heb je te danken aan de oceaan. Goed nieuws dus dat de oceanen beter beschermd gaan worden. De oceaan in 4 weetjes.
1 De geur van de zee
Wanneer je deze zomer op het strand bent, snuif je vast wel even die kenmerkende zilte zeelucht op. Het is misschien ontnuchterend, maar de geur die je ruikt, wordt geproduceerd door ‘zwetende’ algen. Nauwkeurig gezegd: door fytoplankton. Dat zijn eencellige plantjes die je alleen kunt zien met een microscoop, want in doorsnede zijn ze een duizendste millimeter groot. Tijdens het groeien of als het te warm wordt voor deze kleine algen, produceren ze een zwavelhoudende stof, die door bacteriën in het water wordt omgezet in een geurstof genaamd dimethylsulfide (DMS). Die geur, die ook ontstaat wanneer algen sterven, is de geur die je opsnuift langs het strand. De meeste mensen omschrijven het als een mix van zout en algen.
2 Wat is het verschil tussen een zee en een oceaan?
De ‘huid’ van de aarde bestaat voor iets meer dan 70 procent uit water. Het gros daarvan is zee en oceaan. Slechts een paar procent bestaat uit ijskappen, rivieren en meren. Zou je de aarde plat kunnen slaan, dan zou er maar liefst een laag water op staan van 3,7 km diep. De zeeën en oceanen vormen dus gezicht van de aarde.
Maar eerst: wat is het verschil tussen een zee en een oceaan? Simpel gezegd: een zee is een stuk kleiner en staat in verbinding met een oceaan. Neem de Noordzee, die staat weer in verbinding met de Atlantische Oceaan en met de Oostzee. Oceanen zijn meestal ook dieper dan zeeën. De diepste plek op aarde ligt dan ook in de Grote Oceaan. Het is de Challengerdiepte (10.925 meter diep) en die ligt in de Marianentrog.
Vergelijk dat eens met de Noordzee. Het diepste punt, bij Noorwegen is iets meer dan 700 meter, maar het stuk tussen Engeland en Nederland is gemiddeld zo’n 30 meter diep. Een beetje kerktoren in Nederland steekt daar met gemak bovenuit.
3 De oceanen zijn de blauwe longen
De regenwouden op aarde worden altijd genoemd als de longen van de aarde. Maar hoe mooi de beeldspraak ook is, het klopt niet, aldus wetenschapsjournalist Ronald Veldhuizen, die in wetenschapstijdschrift KIJK het volgende schreef: ‘Het tropische regenwoud in Zuid-Amerika vormt weliswaar de grootste zuurstoffabriek van alle landplanten op aarde en neemt, jawel, 20 procent van de totale zuurstofproductie voor zijn rekening. Maar al die zuurstof zuigt het regenwoud net zo snel weer op. Dat is gewoon een kwestie van de circle of life: het kost evenveel zuurstof om al die bladeren, takken en wortels op te ruimen wanneer een boom omvalt en gaat rotten. De dieren, microben en schimmels die het regenwoud opsmullen, hebben namelijk ook zuurstof nodig.’
Waar komt het zuurstof op aarde dan vandaan? Voor een belangrijk deel – ongeveer één op de twee van je ademhalingen – wordt het geproduceerd door fytoplankton in de oceanen. Fytoplankton is namelijk een piepklein plantje, dat net als landplanten aan fotosynthese doet. Met behulp van zonlicht nemen ze koolstofdioxide (CO2) op uit het water, en maken daar nieuw celmateriaal van. Bij dat proces komt zuurstof vrij. De CO2 die wij als mensen uitstoten met fabrieken en vliegtuigen worden door de algen opgenomen. Daarmee spelen ze een rol in het klimaat.
4 Dit zijn de 10 diepste zeeën en oceanen
Het is er donker en vaak koud, en ze herbergen onnoemelijk veel geheimen. Vind je het gek, gezien die enorme dieptes. Roots heeft de tien diepste oceanen en zeeën op een rij gezet. De volgorde kun je trouwens met een korrel zout nemen: om de zoveel tijd ontdekken wetenschappers weer een punt dat toch écht dieper is dan het vorige diepste punt. Bekijk de complete top tien.
Interesse in zeeën en oceanen? Lees dan ook deze berichten
- De bultrug wordt tegenwoordig zelfs af en toe in Noordzee gespot.
- 8 fascinerende feiten over orka’s
- Van het kijken naar golven kun je iets gelukkiger worden…
Foto’s: Getty Images
