Zeer zeldzame brileider op Texel

Paul Bohre

15 januari 2025 .

Op Texel is afgelopen maandag een brileider ontdekt. Een zeer zeldzame eend die normaliter rond deze tijd in de Beringzee ronddobbert. Het is de eerste keer dat deze prachtige eend zuidelijker wordt gezien dan Noord-Lapland en Spitsbergen. Vogelaars uit heel West-Europa komen eropaf.

Toen de melding afgelopen maandag rond het middaguur binnenkwam bij Waarneming.nl en vogelaars op Texel, was er eerst ongeloof. Een mannetje brileider ter hoogte van de IJzeren Kaap op de Waddenzee, gemeld door Elian Heijne en Stijn de Jong. Dat zou echt te bizar voor woorden zijn. Een brileider is nog nooit gezien in West-Europa. Sterker nog: nooit zuidelijker dan Spitsbergen en Noord-Lapland. In de meest vogelgidsen staat hij niet eens vermeld, of enkel als zeer, zeer zeldzame dwaalgast.

Brileider
Deze eend heeft een zeer markante koptekening. Foto: Ruud van Beusekom

Zeer zeldzame brileider

Binnen een half uur waren de eerst lokale vogelaars ter plekke, waaronder Ruud van Beusekom die vlakbij de plek in de buurt woont en werkzaam is bij Vogelbescherming Nederland. “Ik check deze plek bijna dagelijks, omdat er hier veel eiders verblijven in de winter en er af en toe de zeldzame koningseider opduikt. Ook al zo’n bijzonder fraaie eidereend. En dan zwemt die zeer zeldzame brileider er gewoon nog. Het was er gewoon een. Echt ongelooflijk.”

Rep en roer

Het nieuws slaat in als een bom in vogelland Nederland. Maar ook daarbuiten. Menig vogelaar aan de vaste wal laten het werk uit hun handen vallen en gaan met spoed onderweg om de boot van 15.00 of 16.00 uur te halen die maandagmiddag. Het gejuich bij het zien van zo’n bijzondere soort is wellicht met noordenwind aan de vaste wal te horen. Maar tot geluk van honderden andere, is de vogel op dinsdag ook de hele dag te zien. Al is het dan wel wat mistig of druilerig. Door de telescoop is de vogel bijzonder mooi te zien.

Brileider
Een mannetje in broedkleed in zijn broedgebied Barrows in Alaska. Foto: Otto Plantema

Veiligheidsbril

De naam dankt deze eider aan de opvallende koptekening: het lijkt net of hij een grote veiligheidsbril draagt. Opvallend is ook de bruinige band over de snavel en groenachtige nek. Het lichaam is zwart-wit, niet als ‘onze’ eider. De vogel duikt constant en komt dan boven met een zeester of een schelp, het hoofdvoedsel hier. Hij lijkt het goed naar de zin te hebben tussen de andere eiders. De brileider broedt het verst van alle eiders bij ons vandaag: in Alaska en Oost-Siberië. Lang was onbekend waar ze overwinterden. Dankzij een met een satellietzender gechipte vogel bleek dat ze en masse overwinteren in wakken in het ijs van Beringzee. Door daar met duizenden vogels op elkaar te zwemmen houden ze die open zodat ze bij hun voedsel, schelpdieren, kunnen komen.

Brileider
‘Zoek de verschillen: onze’eider (links) naast de brileider. Foto: Ruud van Beusekom

Internationale belangstelling

De vogel bij Texel is ongeringd en onbeschadigd, dus niet afkomstig uit een collectie en dus wild. Inmiddels zijn ook Belgische-, Engelse, Franse-, Duitse-, Deense- en zelfs Spaanse vogelaars komen kijken. De foto’s bij dit artikel zijn gemaakt door Ruud van Beusekom. Hopelijk kunnen vogelaars nog dagen genieten van deze prachtige vogel. Check Waarneming.nl maar of hij er nog zit.

Meer lezen over vogels? Bestel dan eens het Roots Vogelmagazine. Een prachtig artikel over ‘onze’ eidereend is te lezen in het winternummer van Roots.