In de rubriek In de ban van… komen mensen aan het woord die een bijzondere fascinatie hebben voor één speciaal aspect van de natuur. Deze maand is dat Janneke Schenk, die in de ban is van regenbogen. Dankzij de heiligenschijn om haar schaduw raakte Janneke Schenk in de ban van hemelse lichtverschijnselen. Ze schreef er zelfs een boek over.
Janneke Schenk (63) raakte gefascineerd door regenbogen en verwante verschijnselen toen ze in 2011 op vakantie was in Frankrijk. Vroeg in de ochtend, tijdens een wandeling, zag ze ineens iets vreemds bij haar schaduw. Een soort kring van licht om haar hoofd die met haar meewandelde. Haar man Erik, die naast haar liep, bleek hetzelfde te zien. “Alleen dan om zíjn hoofd.” Janneke maakte een foto van hen beiden, op de foto zag je alleen de lichtkring om haar hoofd. “De krans was heel goed te zien. Het was dus niet zo dat ik doorgedraaid was. Het triggerde me. Hoe kon dit? Wat veroorzaakte die lichtkrans? Ik besloot het tot op de bodem uit te zoeken.”
Weer thuis bleek dat nog niet makkelijk te zijn. “Er waren geen boeken die het uitlegden op een manier waar ik op hoopte. Ze waren óf te technisch en gingen uit van veel voorkennis óf ze waren te oppervlakkig.” Uiteindelijk besloot ze zelf het boek te maken dat ze had willen lezen; ze nam ze een halfjaar vrij en verzorgde zowel de tekst als het grafisch ontwerp ervan – het laatste is haar beroep. Het boek kreeg de titel Over de regenboog. Janneke legt erin uit hoe lichtverschijnselen die je aan de hemel kunt zien natuurkundig verklaard kunnen worden.
Dankzij het schrijven ontdekte ze dat er veel meer regenbogen zijn dan de ‘gewone’: enkele, dubbele, overtallige, witte, rode, wagenwielregenbogen, mistregenbogen en spiegelbogen. Na de regenbogen kwamen daar nog glorie, corona, vele soorten halo’s en last but not least de heiligenschijn bij – zoals de krans om haar schaduwhoofd bleek te heten.
Middelbareschoolnatuurkunde
Deze natuurverschijnselen boeien haar mateloos. “Voor mij zit de schoonheid in het verschijnsel zelf én in het begrijpen ervan. Als je gaat zien hoe een regenboog in elkaar zit, wordt hij daar alleen maar mooier van. Natuurkunde begrijpen maakt dat je dingen nooit meer hetzelfde ziet.
Heb je je ooit weleens afgevraagd waaróm de regenboog een boog is? En waaróm je de kleuren altijd in een vaste volgorde ziet? Dat wilde ik dus weten. Net zoals ik wilde begrijpen waarom mijn schaduw een lichtkrans om zijn hoofd heeft als ik ’s morgens vroeg door de velden loop.” Een regenboog heeft met verschillende natuurkundige principes te maken.
“In mijn boek heb ik twintig bladzijden nodig om uit te leggen hoe het zit”, zegt Janneke lachend. “Heel kort gezegd worden in een druppel de lichtstralen van de zon gereflecteerd en gebroken en verlaten de druppel weer. De kleuren waaruit het witte licht bestaat, worden daar bij in een vaste hoek van 42 graden voor het rode licht en 40 graden voor het violette licht los van elkaar zicht baar. Omdat een druppel een bol is, is die hoek kegelvormig. In een lucht vol druppels maken die hoeken, van uit je oog gezien, een boogvorm. Dat lijkt ingewikkeld, maar het valt echt mee. Het is allemaal middelbare schoolnatuurkunde. Wél moeilijk voorstelbaar is de ruimtelijkheid waarin alles zich afspeelt.
Meer hierover lees je in Roots februari, nu in de winkel en eenvoudig te bestellen via de webshop. In deze video zie je hoe tv-programma Het klokhuis de regenboog heel mooi uitlegt aan kinderen.
Roots februari
Wat je leest in Roots februari:
- Zo help je zeepaardjes in de Noordzee
- Wandeling in de Amsterdamse Waterleidingduinen
- Foto’s van de maand: uilen
- De kwestie: gaan delen van de Veluwe tijdelijk dicht?
- Nonnetjes in Nederland
- Natuurommetje: de Vaalserberg
- De gletsjerberen van Groenland
- Fotohut in Clinge (beroemd vanwege de eekhoorns)
- Doe mee: de Roots natuurfotowedstrijd 2023
En nog veel meer! Bestel deze Roots eenvoudig via de webshop – binnen Nederland betaal je geen verzendkosten.
Meer mooie natuurverschijnselen
- Hoe ontstaat mist
- Van parelmoerwolken tot walmend water: 5 bijzondere natuurverschijnselen
- Magisch mooi: foto’s van het noorderlicht
Tekst: Marjolein van Rotterdam Foto bovenaan: Getty Images
