Roots vraagt zich af: hoe ontstaat ijs precies? Opmerkelijk is dat het voorwerk al begint wanneer water de temperatuur van vier graden Celsius heeft bereikt.
IJs is bevroren water, dat weet iedereen. Maar minder bekend is hoe deze wereld van natuurglas precies ontstaat. Want niet alleen de temperatuur bepaalt of er ijs ontstaat, het water zelf speelt ook een rol. Dat zit zo: zuiver water bevriest bij 0 graden Celsius, maar zuiver water komt in de natuur zelden voor. Zeewater, waarin veel zout zit, bevriest bijvoorbeeld pas bij -1,9 graden Celsius. Zoetwater begint net onder het vriespunt, rond de -0,2 graden Celsius, te stollen.
Patronen in ijs. Foto: Edwin Giesbers
IJsnaalden
Het voorwerk begint wanneer water de temperatuur bereikt van 4 graden, dan is de dichtheid van water het grootst en daardoor het meest zwaar. Het koude water van 4 graden zakt naar beneden en wordt in de bovenlaag vervangen door iets warmer water. Dit koelt ook weer af. Dit proces gaat door tot al het water 4 graden is. Vanaf dan koelt het water in de bovenlaag verder af tot iets onder nul. Op dat moment ontstaan er ijsnaalden, die door het water schieten en aansluiting zoeken met elkaar. Een vliesdun laagje ijs is geboren. Pas na enkele dagen stevige vorst is het stevig genoeg om te kunnen schaatsen. Het KNMI houdt de ijsgroei precies bij.
Luchtbellen onder een ijsvloer. Foto: Edwin Giesbers
IJs met dubbeltjes
Luchtbellen in ijs ontstaan doordat uit de bodem soms een bel methaangas ontsnapt. Ook waterplanten geven zuurstofbelletjes af. Als er ijs ligt, komt zo’n bel tegen de onderkant van de ijsvloer aan. Vriest het de nacht daarop, dan vormt zich ijs rond de luchtbel. Zo’n rijtje met luchtbellen wordt dubbeltjesijs genoemd.
Meer winterberichten
- Mist en vorst, natuurfotografen worden er blij van. Johan Tollet bijvoorbeeld.
- IJsstructuren fotograferen? Edwin Giesbers geeft een kleine masterclass…
- Heb jij de kleine wintervlinder al gezien?
Foto bovenaan: Edwin Giesbers
