De Randstad kleurt in de winter steeds groener: het aantal halsbandparkieten is verdubbeld. In Nederland huizen nu minimaal 22.000 exemplaren. Dat blijkt uit twee door SOVON gecoördineerde tellingen van deze parkieten op gezamenlijke slaapplaatsen.
Oorspronkelijk komen halsbandparkieten alleen in India en in de Afrikaanse Sahel-regio voor. Maar in de afgelopen eeuw heeft de halsbandparkiet zich in allerlei Europese steden gevestigd. Ook in Nederland, waar sinds midden jaren zestig van de vorige eeuw een populatie in het wild huist. Deze vestiging is te danken aan vogels die zijn losgelaten uit volières. Sindsdien is het de parkieten voor de wind gegaan; hun succes heeft te maken met de combinatie van milde winters en voldoende voedsel, zoals bessen, noten en knoppen aan sierbomen en voedertafels in tuinen. Kennelijk zijn er ook voldoende nestbomen met holen om in te broeden en weten ze daarin genoeg jongen groot te brengen.
Halsbandparkieten maken gebruik van nestholtes, waaronder verlaten nesten van de grote bonte specht. Foto Paul Bohre
Aantal halsbandparkieten verdubbeld
Halsbandparkieten hebben de gewoonte om buiten het broedseizoen gezamenlijk in groepen te slapen. Zulke slaapplaatsen trekken vogels uit een heel wijde omgeving aan. Parkieten kunnen tientallen kilometers vliegen om er te komen. ’s Winters zijn ze op deze plekken goed te tellen. De bomen zijn dan kaal en veel van de slaapplaatsen zijn goed bereikbaar in het stedelijk gebied. In de winters van 2009-2015 werden de parkieten landelijk geteld. De laatste slaapplaatstelling, in de winter van 2014/15, leverde 9600 Halsbandparkieten op. In de weekenden van 18/19 december en 14/15 januari telden ruim honderd vrijwilligers de slaapplaatsen opnieuw. Dat leverde in januari bijna 22.000 Halsbandparkieten op. In tien jaar tijd dus een verdubbeling.
Randstedeling
De halsbandparkiet is nog steeds een uitgesproken Randstedeling. In vergelijking met zeven winters geleden bleef de verspreiding van de slaapplaatsen bijna gelijk. De meeste parkieten werden in Den Haag, Amsterdam en Rotterdam geteld. Maar allerlei grotere plaatsen in de Randstad hebben inmiddels ook slaapplaatsen met honderden vogels. Aan de randen van het verspreidingsgebied bleken de aantallen op enkele plekken behoorlijk te zijn toegenomen, zoals in Purmerend (bijna 800) en Utrecht (950). Op sommige plekken verscheen de soort, zoals in Alkmaar (570) en Hoorn (40). De groei heeft kennelijk vooral aan de randen plaatsgevonden, al moeten de resultaten nog wel verder geanalyseerd worden.
De grote Alexanderparkiet komt ook op als exoot in en rond Amsterdam; hij is een stuk groter dan de halsbandparkiet. Foto Paul Bohre
Schadelijk?
Veroorzaakt de halsbandparkiet, behalve veel herrie, ook schade aan de inheemse natuur? Ralph Smits, senior beleidsmedewerker Landelijk Gebied bij Vogelbescherming Nederland. “In eerste instantie werd gedacht dat de halsbandparkiet die in holen broedt een bedreiging zou vormen voor andere holenbroeders, zoals de grote bonte specht en boomklever. Onderzoek toont het tegendeel aan: zowel de specht als boomklever is enorm in aantal toegenomen, parallel aan de halsbandparkiet. Een grote bonte specht maakt ieder jaar een nieuw nesthol, en halsbandparkieten nemen gretig de ongebruikte holen over. De boomklever heeft normaliter een kleinere nestholte nodig, en daar komen halsbandparkieten zelden op af. Bovendien leven boomklevers vaker in dichtere bossen waar de halsbandparkiet ontbreekt. In kleine stadsparken verliezen boomklevers wél de concurrentiestrijd met de halsbandparkiet; daarom worden daar speciale betonnen nestkasten voor ze geplaatst, waar de parkieten niet in kunnen.”
Betuwe no-go area
Verspreiden de halsbandparkieten zich nog verder oostwaarts vanuit de Randstad, dan wordt het wellicht een ander verhaal. Want als ze de fruitgebieden van de Kromme-Rijnstreek en de Betuwe gaan koloniseren, ontstaat er misschien een probleem met de fruittelers, die niet zullen willen dat de vogels zich vergrijpen aan hun fruitbomen. Smits: “Dus dat ligt niet echt in de verwachting; halsbandparkieten zijn toch vooral stadsvogels die van de drukte en voedertafels houden. Maar vogeltellers houden alle ontwikkelingen nauwlettend in de gaten.”
In het laatste Roots Vogelmagazine staat een uitgebreid artikel over alle 250 (!) exotische vogels in Nederland. Dit nummer is zonder extra verzendkosten te bestellen als je ‘GRATIS’ invult bij de kortingscode.
Wie je je meer verdiepen in de ecologie van deze en andere exoten vind je in de SOVON Vogelbalans 2020.
Nederland en België zijn beide een hotspot voor exotische vogelsoorten!
Bron: SOVON Vogelonderzoek Nederland en Roots Vogelmagazine najaar 2021.
Foto header: Remco van Dalen, Nature in Stock
