Kikkers en schildpadden horen prima onder water. Die brengen daar ook behoorlijk wat tijd door. Veel meer tijd dan de aalscholver – die duikt slechts snel onder om een visje te scoren. Maar ook hij heeft superoren, toont Deens onderzoek.
Foto: Rosanne R. van Batenburg
Flits-duiken voor visjes
Pakweg 30 seconden duikt de aalscholver – de Phalocroxorax carbo – onder in zijn jacht op vis. Tot liefst 35 meter diep. Dat is niet zo eenvoudig, ook al heeft hij speciaal uitgeruste ogen. Je kan zijn gezichtsscherpte onder water vergelijken met die van ons als we onder water zwemmen – zonder duikbril op. De aalscholver ontwaart een prooi pas op zo’n meter afstand. Tel daarbij op dat hij vaak duikt in troebele of donkere wateren, en je vraagt je af hoe hij erin slaagt zo efficiënt te jagen. Het antwoord zit ‘m dus deels in zijn oren, zo blijkt.
Foto: Stany Hermans
Het gehoor van aalscholvers bepalen – dat ging (ongeveer) zo
Biologen van de Universiteit van Zuid-Denemarken wilden weten hoe het precies zit met het gehoor van de ‘waterraaf’. Dat hij geluiden onder water oppikt was al uit eerder onderzoek bekend, maar meer ook niet. Het Deense team ving wilde aalscholvers – de Phalacrocorax carbo sinensis – van zo’n 4-6 weken oud en verdoofde de vogels. Vervolgens plaatsten ze elektroden op hun kopjes om zo de hersenactiviteit te kunnen meten als reactie op geluiden. Daarna speelden ze geluiden af, in de lucht en onder water. In het laatste geval hielden ze de kopjes van de jonge vogels zo’n 10 centimeter onder water, terwijl ze hen beademden. Ook verrichtten ze sectie op de oren van enkele (veelal op natuurlijke wijze gestorven) dieren. Zo wilden ze meer ontdekken over de anatomie van het aalscholver-oor.
De Phalacrocorax carbo sinensis. Foto: Bent Yde Jørgensen
Superoren
De bevindingen: het brein van de vogels reageerde bij geluiden boven water ongeveer hetzelfde als bij geluiden onder water. Een aalscholver hoort onder de waterspiegel dus ook uitstekend. Dat dankt hij waarschijnlijk aan zijn bijzonder gebouwde middenoor: dat lijkt op die van kikkers en schildpadden. Ook als hij duikt pikt hij daarmee geluiden op tussen de 1 en 4 kHz. Laat dat nou precies de geluidsfrequentie zijn van één van zijn favoriete maaltjes: de haring.
Foto: Arne Moons
Meer lezen
- Aalscholvers hebben niet alleen superoren maar ook bijzondere ogen.
- Normaliter, in tijden van geen Corona, kun je jaarlijks rond Hemelvaart ‘dauwvaren’ op het Naardermeer om de aalscholver-kolonie te bewonderen. Die brengen daar hun jongen groot. Dat doen ze overigens verre van geruisloos – over geluid gesproken. In 2018 ging natuurfotograaf Edwin Giesbers samen met boswachter Hanne Tersmette op kraambezoek bij de aalscholvers. Op Natuurmonumenten.nl vind je informatie over deze excursie. Gaat hij dit jaar niet door, dan vast en hopelijk volgend jaar wel.
- Roots redacteur Paul Böhre verbaasde zich begin dit jaar over gigantische aantallen aalscholvers in en rondom de haven van Medemblik. Lees hier zijn blog over dit ware visfestijn.
- In de haven van Enkhuizen hadden ze last van de vele aalscholvers. Hun oplossing: opblaasdolfijnen – daar waren deze meesterduikers niet zo van onder de indruk.
Bron: dit onderzoek werd gepubliceerd in het Journal of Experimental Biology (maart 2020).
FOTO OMSLAG: JAN HELSEN
