De pinguïn behoort voor velen – ook niet vogelaars – tot een van de meest aansprekende vogels ter wereld. Omdat ze zo koddig zijn, als torpedo’s onder water bewegen, moeiteloos over ijs glijden. Fotograaf Otto Plantema bezocht hun vaak verafgelegen broedgebieden en maakte er recent een prachtig boek over. Boordevol leuke weetjes!
Verwant aan de albatros
De pinguïns (ook wel vetganzen genoemd) onderscheiden zich gemakkelijk van alle andere soorten vogels. Ze zijn volledig aangepast aan extreme koude en leven het grootste deel van het jaar in zee. Zo hebben ze bijvoorbeeld een warm verenkleed. Pinguïns gebruiken hun vleugels om door het water te vliegen net zoals andere vogels dat door de lucht doen. Ze bereiken daarbij een snelheid tot wel 30 km per uur. Na uitgebreid DNA-onderzoek van Hackett en anderen in 2008 is gebleken dat de pinguïns waarschijnlijk verwant zijn aan de zeeduikers, albatrossen en stormvogels en onderdeel van een veel grotere groep die men wel de ‘watervogels’ noemt.
Een kolonie macaronipinguïns. De kleinere soorten leven vooral van krill en hebben daarom een stompe snavel. Foto Otto Plantema
Oorsprong van de naam
De naam ‘pinguïn’ is waarschijnlijk ontstaan uit de Keltische taal. De woorden pen gwyn staat voor witte kop en werd oorspronkelijk gebruikt voor de reuzenalk, de inmiddels uitgestorven tegenhanger (geen nauwe verwant) van de pinguïn van het noordelijk halfrond. Daar staan er alleen nog maar een paar van onder glazen stolpen in Natuurmusea.
De fjordlandkuifpinguïns leven in een heel bijzonder biotoop: dicht bos. Foto Otto Plantema
18 verschillende soorten en maten
De pinguïn heeft zich aangepast aan zeer uiteenlopende biotopen: zoals zee-ijs, regenwoud, stranden en tropische rotskusten. Dit heeft geresulteerd in grote verschillen in ecologie, grootte en gewicht. De kleinste soort, de dwergpinguïn, meet 30 cm en weegt 1,5 kilo. De grootste soort, de keizerspinguïn, bereikt een grootte tot wel 130 cm en weegt maar liefst 40 kilo.
Niet alleen op Antarctica
Het is een veelvoorkomend misverstand dat pinguïns alleen op het ijs van Antarctica voorkomen. Ze komen weliswaar niet voor op de Noordpool, maar wel langs de kust in Zuid-Afrika, Zuid-Amerika, Australië en Nieuw-Zeeland. Op de Galapagoseilanden nadert hun broedgebied zelfs de evenaar. Waarschijnlijk zijn hun voorouders hier terechtgekomen via de Humboldtstroom die koud water uit het Zuidpoolgebied aanvoert.
De schuwe fjordlandkuifpinguïn en de geeloogpinguïn van Nieuw-Zeeland hebben een heel bijzonder biotoop: dicht bos. Beide soorten zijn bedreigd, omdat hun leefgebied kleiner wordt en de commerciële visserij hun voedsel wegvangt.
Kampioen vasten
… Het mannetje van de keizerspinguïn is de kampioen vasten. In de donkere poolwinter van Antarctica broedt hij het enige ei uit gedurende 8 weken, tot hij afgelost wordt door het vrouwtje. Hij teert dan in op zijn vetreserve en verliest de helft van zijn lichaamsgewicht.
Leukste weetjes over pinguïns
Otto Plantema schreef een prachtig boek over pinquïns, vol wetenswaardigheden. Inmiddels is de tweede druk verschenen, met tekstupdates en betere foto’s, en onder andere de ontdekking van tien “nieuwe” broedkolonies van de keizerspinguin (op de 50 bekende keizerspinguin kolonies een aardige ontdekking!).
Het boek Around the world for pinguïns is te bestellen via ottoplantema@gmail.com
Prijs: € 22,50Euro, exclusief verzending. Kijk hier voor een preview.
Wat een vraag: waarom lopen keizerspinguïns altijd in een rijtje?
