Eilandhoppers: kluten aan de rand van Arnhem

Wij kennen de kluut vooral van de Waddeneilanden en het Deltagebied, maar ook elders zijn deze opvallende steltlopers te vinden. Natuurfotograaf Edwin Giesbers bezocht een kolonie in Waterrijk-Oost, een jong natuurgebied bij Arnhem. Je kunt zijn volledige reportage – met prachtige foto’s – lezen in Roots mei, nu verkrijgbaar. Online een voorproefje.

Door zijn lange poten, zijn zwart met witte verenkleed en bijzondere vliegbeeld – met de poten ver achter de staart gestrekt – is de kluut een opvallende verschijning. En vergeet die omhoog gebogen snavel niet. De kluut is de enige Europese vogel met zo’n snavel en daar is een goede reden voor, want de kluut komt op een bijzondere manier aan zijn voedsel. Insecten en kleine kreeftjes worden in ondiep water gevangen, waarbij de vogel die aparte snavel iets opent en met maaibewegingen door de modder heen en weer beweegt. Komt de maaiende snavel daarbij een klein kreeftje tegen, dan klapt hij resoluut dicht en is de prooi gevangen.

Voor zijn voedselvoorziening is de kluut, in Nederland een beschermde inheemse vogel, afhankelijk van schoon water en daar schort het in grote delen van Europa steeds vaker aan; volgens de Vogelbescherming heeft de kluut in veel Europese leefgebieden last van watervervuiling door pcb’s, pesticiden, lood, kwik en selenium, maar ook door vervuiling, landaanwinning en verstoring. Maar in Waterrijk­Oost bij Arnhem, dat deel uitmaakt van Park Lingezegen, hebben de vogels het prima naar hun zin.

Nieuw moerasgebied

Pal naast de provinciale weg A325 en op een steenworp van het Arnhemse GelreDome werd in 2015 een start gemaakt met de omvorming van landbouwgrond naar rietmoeras. Dat jaar gingen meteen de eerste kluten er al broeden, zoals het een pionierssoort betaamt. En al snel volgden meer soorten; in sneltreinvaart ontwikkelde Waterrijk­Oost zich tot een rijk vogelgebied dat als een magneet vogelaars van her en der aantrekt.

“Waterriet is tegenwoordig zeldzaam in het oostelijk rivierengebied”, vertelt Twan Teunissen, boswachter bij Staatsbosbeheer, de organisatie die het gebied beheert. “In Waterrijk is met succes het waterriet ontwikkeld, waardoor al snel bijzondere broedvogels verschenen, zoals bruine kiekendief, roerdomp (hier te horen in de nieuwste aflevering van de Roots podcast Notenkrakers), buidelmees, porseleinhoen en blauwborst.”

Lees/bekijk ook:

• Deze steltkluut maakt een met plantenresten verhoogd nest in de buurt van het water (video)
• Vanaf april maken de bruine kiekendieven elkaar weer het hof
• De blauwborst: drie hotspots

Twee kleine schelpeneilandjes als broedplekken

Ook Cor de Vaan, sinds de jaren 80 lid van de Vogelwerkgroep Arnhem, is vanaf het begin actief betrokken bij de ontwikkeling. Door zijn vakgebied – het ontwikkelen en realiseren van gebiedsplannen in het rivierengebied – raakte hij betrokken bij de realisatie van Waterrijk­ Oost: “De uitvoeringsperiode heeft meerdere jaren in beslag genomen. Door afgraving zijn diverse plekken ontstaan waar op kale grond al vrij snel pionierssoorten als kleine plevier, visdief en kluut afkwamen. Prachtige soorten, maar als het gebied zich meer als rietmoeras ontwikkelt, verlies je ze op den duur weer.”

De oplossing lag in de aanleg van twee kleine eilandjes. Ooit was het de bedoeling om deze eilandjes van wilgenbos te voorzien, maar dat ging niet door. De Vaan: “Als lid van Vogelwerkgroep Arnhem heb ik destijds voorgesteld om die eilandjes toch aan te leggen en ze af te dekken met een schelpenlaag ten behoeve van de pionierssoorten. Met succes, want nog steeds worden deze twee schelpeneilandjes elk jaar opnieuw door flinke aantallen kluten en ook visdieven gebruikt om op te broeden.”

In Roots mei het vervolg van deze reportage – over de strijd om de vrouwtjes, de ondernemende jongen en nog veel meer. Pak deze verse editie dus mee uit het winkelschap, of bestel ‘m eenvoudig online.

Tekst en foto’s: Edwin Giesbers

Wat je leest in Roots november:

• November + treevember: aanpoten!
• Successtory: de oehoe
• Herfstwandelen in het spoor van de Hierdense Beek (+ routekaart)
• Natuurommetje bij Zuidlaren
• De mooiste lezersfoto’s van eekhoorns
• Film ‘Het wilde België’: in gesprek met de maker
• 11x pretty in pink, van zoutmeer tot roze dolfijn

En nog veel meer. Bestel deze Roots snel – binnen Nederland betaal je geen verzendkosten.

Meer zien

• Bekijk hier de video die Edwin Giesbers maakte van eilandhoppende kluten.
• Meer lezen over, en zien van, vogels? Check Roots Vogelmagazine Voorjaar 2023!