Stel je leukste natuurvraag aan Roots, dan zoeken wij het voor je uit. Deze bijvoorbeeld van Roots-lezer Ellen Schafraet. Zij wil weten waarom de Vlaamse gaai tegenwoordig gaai wordt genoemd. Roots-redacteur en vogelkenner Paul Böhre zocht het uit.
Voorheen heette ‘onze’ gaai Vlaamse gaai. In 1999 is door een commissie van wijze vogelmannen bepaald dat de vogel voortaan simpelweg gaai zou moeten gaan heten, omdat hij immers in een groot deel van Europa voorkomt. De Engelse naam is dan ook Eurasian Jay.
Vlaamse gaai benaming
Over hoe de naam in het verleden ooit ‘Vlaamse’ gaai is geworden, wordt al jaren gezinspeeld. Een mogelijke verklaring schuilt in de oude Franse naam van de soort: gai flammant. Die naam zou verwijzen naar het ‘vlammende’ roodbruin van het verenkleed van de vogel. Aangezien het Nederlands in ons land pas in het zog van het Frans de voertaal van ornithologen is geworden, zou het om een slechte vertaling kunnen gaan.
Anderen vragen zich af of de prachtige helderblauwe veren op de vleugelranden van de Vlaamse gaai niet geïnspireerd hebben tot een analogie met het kostbare ultramarijne pigment dat oude Vlaamse meesters voor hun schilderwerken gebruikten. Het klinkt wat vergezocht. Een andere optie is het feit dat gaaien soms in grote aantallen ‘trekken’. In het verleden zijn op een dag wel eens duizenden trekvogels geteld op Vlaamse trektelposten, waardoor vogelaars wellicht hebben gedacht dat ze merendeels uit België kwamen.
De Latijnse naam van de vogel Vlaamse gaai zegt niets over zijn herkomst. Garrulus glandarius betekent vrij vertaald ‘babbelzieke eikelzoeker’. Gaaien kunnen echt zingen, al doen ze dat niet vaak. En eikels zoeken doen ze zeker: in de herfst tot wel 5.000 exemplaren, die ze verstoppen als voorraad voor de winter.
De prachtige kenmerkende blauwe veer van de gaai. Foto: iStock
De gaai heeft 35 ondersoorten
Feit is dat er in Europa, Noord-Afrika en Azië 35 ondersoorten van de gaai zijn, die goed op uiterlijk van elkaar zijn te onderscheiden. Enkele voorbeelden: Turkse gaai (G g atricapillus), Siberische gaai (G g brandtii), Marokkaanse gaai (G g minor) en Cyprusgaai (G g glaszneri). Voor veel van die ondersoorten zijn (dus) Nederlandse namen beschikbaar. De naam voor de in Noord-West-Europa, bij ons dus, voorkomende ondersoort Garrulus glandarius glandarius is: Vlaamse gaai! Dus: wie wil, kan de gaai ook gewoon Vlaamse gaai blijven noemen!
Meer leuk nieuws over de Vlaamse gaai
- “De grootste bosbouwers van de wereld”, zo worden gaaien ook wel genoemd. Zodra er eikels aan de eikenbomen komen, begint hij ze her en der in de grond te stoppen. Als wintervoorraad. Degene die hij vergeet op te graven, groeien uit tot een nieuwe eik. Deze ‘bosbouwer’ is ook nog eens heel fotogeniek, blijkt uit deze 10 prachtplaten.
- In het najaar is er een overvloed aan boomvruchten. Pientere eekhoorns, maar ook de slimme gaaien leggen dan een wintervoorraad aan. Wist je dat een gaai maar liefst zes eikels in een keer kan vervoeren? En dat ze er meer dan 5.000 verstoppen!
- Bekijk op de website van Sovon hoe het gaat met deze vogel.
Foto bovenaan: Will de Kleijn
