Halverwege de vorige eeuw floreerde hij in Nederland. Maar de tijden veranderden en hij beleefde zware tijden. Gelukkig lijkt het tij, voorzichtig, te keren voor deze knappe broed- en zangvogel.
Dramatische vrije val
Voor de tweede wereldoorlog waren er wel duizenden paartjes grote karekieten bij de Nederlandse meren en plassen. Sindsdien is het aantal met ruim 95% afgenomen – de grootste terugval begon in 1990. Het aantal broedparen was in 2019 zo’n 100, aldus Sovon.nl. De grote karekiet (Acrocephalus arundinaceus) staat dan ook op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels. Vogelbescherming Nederland onderzoekt al jarenlang waar die dramatische vrije val vooral door komt. In Loosdrecht en de Noordelijke Randmeren van het IJsselmeergebied, de laatste plekken waar de grote karekiet zich nog wél ophoudt, wordt deze vogel nauwlettend bestudeerd. Qua aantal en verspreiding, broedsucces, voedsel en leefgebied.
Minder waterriet = minder grote karekiet
De belangrijkste reden dat de grote karekiet nu op de Rode Lijst staat zit ‘m in ……. riet. De grote karekiet broedt in hoog en stevig waterriet. Geen kwestie van kieskeurigheid, zijn nest is simpelweg nogal zwaar – stevig riet is dus een vereiste. Alleen is er daar steeds minder van in Nederland. Oorzaken:
- Gebrek aan natuurlijk waterpeil (laag in de winter, hoog in de zomer) waardoor het riet zich slecht uitbreidt
- Gigantisch veel grauwe ganzen doen zich eraan tegoed, evenals muskusratten
- Minder voedselrijk water, waardoor het riet dunner wordt
Driejarig onderzoek bracht onlangs nog een andere belangrijke reden aan het licht dat de grote karekiet het moeilijk heeft – ook een kwestie van riet. Er zijn te weinig brede, in diep water gelegen, rietkragen. De grote karekiet heeft een voorkeur voor zulke rietkragen omdat die de nesten beter beschermen. Tegen riet-veelvraten zoals ganzen, maar ook tegen roofdieren. Bovendien, zo wordt vermoed, zijn er minder insecten bij smallere rietkragen. Minder voer voor de jongen dus, en minder broedsucces.
De grote karekiet in zijn geliefde en o zo hard nodige riet | Foto Frederique de Bruijn
Betere tijden
Vogelbescherming Nederland kwam in 2018 met een actieplan voor de grote karekiet. Doel: naar 400 paar in 8 jaar. Om de rietkragen te beschermen zijn bij de Vechtplassen en de Randmeren kilometers aan rasters geplaatst, andere plaatsen volgden.
Het zet al zoden aan de dijk: het aantal grote karekieten neemt weer wat toe, zij het (nog) niet met spectaculaire aantallen. Maar ruim een derde van de vogels broedt nu op plekken achter de rasters, en is zo dus beschermd tegen grazers en roofdieren. Hopelijk zal deze vogel meer en meer profiteren van deze voor hem betere broed- en leefomstandigheden.
BRONNEN: SOVON | NATURE TODAY | VOGELBESCHERMING NEDERLAND
BEELDEN: FREDERIQUE DE BRUIJN | iSTOCK (HEADER)
In Roots februari vind je een uitgebreid artikel over wintervogels in de mooie Gelderse poort. Plus, onder andere:
- In de ban van bosuilen
- Wat betekent slaap voor dieren?
- Succesverhaal van de grote vos
- Wandelen bij Renswoude & Limburgse Maas
- Voorpublicatie: De ontdekking van de natuur
- Wat is er aan de hand op het boerenland?
- Doe mee met de Roots Natuurfotowedstrijd 2021!
Je vindt Roots februari in de supermarkt en in de webshop – je betaalt géén verzendkosten.
Meer lezen
- Waar de Rijn in de buurt van het dorpje Millingen aan de Rijn Nederland instroomt en zich opsplitst in Waal, IJssel en Nederrijn, ligt Nationaal Landschap de Gelderse Poort. Het is een geweldig gebied om te genieten van de vogelrijkdom die er in de wintermaanden neerstrijkt – kijk maar.
- 2020 was het jaar van de ijsvogel – laten we hopen dat de strenge lange vorst van 2021 niet het leven kost aan veel ijsvogels…
- In de serie “Uitgelicht” bespreekt een natuurfotograaf zijn of haar recent gemaakte foto. Deze keer vertelt Inge Duijsens over haar foto van een kleine karekiet.
