De kleurrijke veren van vogels is een lust voor het oog. De dieren pronken en versieren elkaar ermee en tonen er hun potentie mee aan. Hoe ontstaat die kleurenpracht eigenlijk? En waar komen die tinten en nuances vandaan? Natuurjounalist Monica Wesseling zocht het uit.
Allereerst zijn er de pigmenten; stoffen die veel dieren en planten hun kleuren geven. Caroteen is verantwoordelijk voor oranje en geel, phaeomelanine geeft een lichtbruine kleur terwijl donkerbruine en zwarte veren het gevolg zijn van het pigment eumelanine. De pigmenten geven kleur en lijken bovendien de vogelvrouwen – voor hen zijn de kleuren immers bedoeld – informatie te geven over de ‘fitness’ van de mannen.
Foto: Ellen de Boer
Er moet nog veel onderzoek worden gedaan, maar van caroteen staat al wel vast dat alleen gezonde mannen daarvan genoeg hebben. Caroteen speelt namelijk ook een rol in het immuunsysteem. Een merel met een knaloranje snavel heeft dus ‘meer dan genoeg’ caroteen en daarmee een puik immuunsysteem.
Iriserende veren
Kleuren kunnen ook het gevolg zijn van een samenspel van de structuur van de veer en het licht. In de keratine waaruit veren zijn opgebouwd, zitten luchtbelletjes. Afhankelijk van de manier waarop het licht in die belletjes breekt, ontstaat een blauwe of groene kleur. Voor het iriseren – het verschijnsel waarbij een veer afhankelijk van de hoek waaronder je ernaar kijkt verschillende kleuren heeft – moet de vogel meer moeite doen.
Foto: Berber Reitsma
Veren die kunnen iriseren, hebben haakjes met tweedimensionale fotonische kristallen die bepaalde golflengten van het licht reflecteren en omzetten in voor ons zichtbare kleuren. Zo komt een woerd, een wilde-eendman, aan zijn oogverblindend groenblauwe kop en de pauw aan zijn kleurrijke staart. Pigment en verenstructuur werken vaak samen. Groen is vaak het gevolg van geel pigment plus lichtverstrooiing, paars van rood pigment en breking van het licht.
Meer interessante vogelweetjes
- Ooit een schuwe bosvogel, maar tegenwoordig zie je de merel dagelijks in de stad: de merel in 6 weetjes.
- Waarom zitten jonge futen op de rug van hun ouders?
- Wat is toch het nut van de vreemde snavel van de lepelaar?
