Vogelbescherming gaat vaak over abstracte getallen, maar ook over schoonheid en emotie. Sinds 2006 portretteerde journalist René de Vos 94 in Nederland en België bedreigde vogelsoorten in knap geschreven en liefdevolle teksten. Deze verhalen zijn nu gebundeld in het boek Prachtvogels.
Ongeveer eens in de tien jaar wordt door vogelkenners en -tellers de balans opgemaakt van de broedvogelstand in Nederland. Met welke soorten gaat het goed, welke staan er slecht voor? Soorten waarmee het slecht gaat, komen dan op de zogenoemde ‘Rode lijst’ te staan. Hun lot ligt daarna deels in handen van beleidsmakers en/of vogelbeschermers, logischerwijze ook een van de belangrijke doelen waarvoor Vogelbescherming Nederland ooit is opgericht. Het leek de toenmalig hoofdredacteur van het periodiek Vogels van deze vereniging in 2006 dan ook een goed idee om een aantal van deze bedreigde vogelsoorten in hun blad te portretteren.
Langlopende serie
René de Vos, in die tijd eindredacteur van Vogels en journalist, werd gevraagd voor de klus. “Niet wetende dat deze serie uiteindelijk zou doorlopen tot 2024! Zelf was ik in eerste instantie nogal verbaasd dat de hoofdredacteur juist mij vroeg om deze verhalen te schrijven; ik ben geen rasechte vogelaar, al ben ik ondertussen wel een liefhebber. En de echte kenners bij Vogelbescherming hielpen mij natuurlijk een handje, zij weten immers alles over iedere vogelsoort in Nederland. Wat overigens ook geldt voor deze soorten in België: hun broedgebieden sluiten vaak op elkaar aan.”
Stijgers en dalers
De serie opende in 2006 met de grote stern, een van de icoonsoorten voor Nederland. De Vos: “In de jaren vijftig van de vorige eeuw broedden er nog 40.000 paar in Nederland, goed tien jaar later waren er nog maar 865 over! Giflozingen op zee hadden de soort hier bijna uitgeroeid, terwijl eerder driekwart van de Noordwest-Europese populatie binnen onze grenzen broedde. Dan schrikt je je toch rot? Dat het nog slechter met soorten kan gaan blijkt inmiddels ook: de griel, goudplevier, klapekster, duinpieper en ortolaan zijn inmiddels zelfs van de broedvogellijst verdwenen!”
Prehistorische aalscholver
“Gelukkig gaat het ook goed met bepaalde soorten, en die halen de Rode lijst niet. De aalscholver bijvoorbeeld, een van mijn favoriete soorten. Ook deze vogel ging in de jaren 70 van de vorige eeuw sterk achteruit, onder andere door visserijbelangen en vergiftiging door bestrijdingsmiddelen. Inmiddels broeden er weer zo’n 20.000 paar in ons land en zie je ze werkelijk overal. Zelfs in de sloot voor ons huis jagen ze op vis. En dat is zo leuk om te bestuderen: ze jagen in groepen de vis op om ze zo gemakkelijk te verschalken. Fantastische vogels die er nog zo lekker prehistorisch uitzien. En ze zien er ook eigenlijk helemaal niet uit als ‘onderwatervogel’. Ze moeten niet voor niets hun vleugels constant drogen aan de wind.”
Zelfde torenvalk
Dat De Vos meer een vogelliefhebber is dan een echte kenner, blijkt uit een grappige misvatting over de torenvalk. “Iedere keer als ik met de auto van Friesland naar Zeist reed, zag ik om de tien of twintig kilometer een torenvalk bidden. Lange tijd heb ik gedacht dat dit dezelfde vogel was die mij gewoon volgde. Tot ik hoorde dat torenvalken overal voorkwamen. Ooit was het de algemeenste roofvogel in ons land, inmiddels is zijn plek ingenomen door de buizerd. Niet veel mensen zullen beseffen dat zelfs de torenvalk inmiddels op de Rode lijst staat. Niet zozeer als bedreigd, maar wel een vogel die in de gaten gehouden wordt. Hun aantal gaat achteruit.”
Op de meest recent verschenen Rode lijst van broedvogelsoorten in 2017 staan maar liefst 87 van de beoordeelde 186 vogelsoorten: dat is bijna de helft!
Nu verschenen: Prachtvogels
Prachtvogels is een fors en luxe uitgevoerd boek met daarin meeslepende verhalen over 94 vogelsoorten van de Rode Lijst, geschreven door René de Vos. Ze verschenen sinds 2006 in het blad Vogels van Vogelbescherming, in een rubriek onder de naam Prachtvogels. Elke vogelsoort wordt op informatieve wijze beschreven en de prachtige foto’s, die werden geselecteerd door Hans Peeters en Marc Guyt, komen uit de beeldbank van Agami Photo Agency. Uitgevers: Vogelinformatiecentrum en Noordboek. Prijs: € 34,90.
In memoriam
Auteur René de Vos was al enige tijd ziek en is op 20 januari 2024 jl. overleden. De redactie van Roots/Vogelmagazine wenst zijn familie, vrienden en collega’s bij Vogelbescherming veel sterkte bij het verwerken van dit verlies.
Foto bovenaan: de tapuit is een van de mooiste vogels op de Rode Lijst. Foto: Agami Danielle Occhiato
Vind je vogels kijken leuk, dan is het Roots Vogelmagazine zeker iets voor jou.
